1.1 Insho haqida umumiy tushunchalar. Insho – bu muallifning ma’lum bir mavzu bo’yicha nuqtai nazari yoki argumentini aks ettiruvchi yozma asar. U odatda uchta asosiy qismdan iborat: mavzu va tezis bayoni taqdim etiladigan kirish, dalil va tahlil bilan tezisni qoʻllab-quvvatlaydigan asosiy paragraflar va asosiy fikrlarni umumlashtiradigan va tezisni yangi usulda qayta bayon qiluvchi xulosa.
Insholar keng doiradagi mavzularda va turli uslublarda, jumladan tavsiflovchi, hikoya qiluvchi, ishontiruvchi va tushuntirishli yozilishi mumkin. Ular rasmiy yoki norasmiy, akademik yoki shaxsiy boʻlishi mumkin va uzunligi bir necha paragrafdan bir necha sahifagacha oʻzgarishi mumkin.Samarali insholarda odatda tezisning aniq va qisqa bayoni, tezisni qoʻllab-quvvatlovchi yaxshi tashkil etilgan asosiy paragraflar va asosiy fikrlarni samarali umumlashtiradigan va oʻquvchida unutilmas taassurot qoldiradigan xulosa mavjud.
Insholar muloqotning muhim shakli boʻlib, odatda akademik sharoitlarda, shuningdek, biznes, jurnalistika va ijodiy yozishda qoʻllaniladi. Ular mualliflarga o‘z fikr va mulohazalarini ifoda etish, ma’lumot va g‘oyalarni baham ko‘rish hamda o‘quvchilarni muayyan harakatga yoki muayyan nuqtai nazarni qabul qilishga ko‘ndirish yoki ishontirish imkonini beradi.
Insho, yozma yoki matnli ijodiy asar boʻlib, oʻz ichiga maʼlum bir mavzuni, mazmunni oʻzida jamlab beradi. Insholar umumiy ravishda qayta koʻrib chiqilganda ularning quyidagi xususiyatlari aniqlanadi:
Mavzu: Insho mavzusi muhimdir, chunki insholar oʻz ichiga biror fikrni ifodalaydi va bu fikrning qanday ifodalanishi ham muhimdir.
Tavsif: Insholarda tavsiflar juda muhimdir, chunki buning orqali maqsad nima ekanligini tushuntirish mumkin.
Struktura: Insholarning xususiyatlari strukturasi ham juda muhimdir. Bu struktura inshoni toʻgʻri tushunishga yordam berishi kerak.
Til va uslub: Insholar yozilgan til va uslub juda muhim boʻlib, ular faqat keng ahamiyatga ega boʻlmay, balki odatda rivojlanuvchi yosh nesillar uchun namoyon ravishda ta’sir ko’rsatadi.
Insho tur ochiq fikrlar va meningsiz suhbatlar yoki turli xil so’zlarni to’plagan gaplar emas, balki ayniqsa kelajakdagi ijodiy kuchni yetuklash va o’z fikrlarini ifodalash uchun foydali bo’ladi.
Insho yozish, yozuvchi insonning fikrlarini, hissiyotlarini va ma’naviyatlarni ifoda qilish uchun eng sodda va samarali usul hisoblanadi. Insho yozish, insonning o’z fikrini boshqalarga yetkazishidagi eng muhim vositalardan biri hisoblanadi.