O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mахsus

Karyera langarlari

Karyera langarlari- karyera jarayonida shakllangan, tanlashga to‘g‘ri kelgan hech ham voz kechilmaydigan qiziqish yoki qimmatlik. E.Sheyn beshta karyera langarini aniqlab bergan:

1. 
   Texnik (funksional)- professional karyerasini afzal bilish.
   
2. 
   Boshqaruv – menejer karyerasini ustun qo‘yish.
   
3. 
   Tashabbuskor – tadbirkor karyerasini afzal ko‘rish.
   
4. 
   Avtonom (mustaqil) – konsultant, shtatdan tashqari jurnalist, muallif yoki boshqa alohida, yolg‘iz ishlashga imkon beradigan karyerani afzal bilish.
   
5. 
   Barqaror (xavfsiz) – uzoq muddatli va barqaror ishni afzal ko‘rish.
   

Karerogramma- bu ijtimoiy- professional o‘sishning individual rejasidir. Bu xodim va ma’muriyat o‘rtasida xodimning istiqbollari to‘g‘risida kelishilgan o‘ziga xos bitimdir.
Karerogramma bir qancha bo‘limlardan iborat. Ularning birinchisida xodimning o‘sish, rivojlanish boqichlari xronologik tartibda ko‘rsatiladi. Bularga xodimning malakasi, lavozimi, ish sharoiti, ish haqi va boshqalar kiradi.
Ikkinchi bo‘lib, xodimning ko‘tarilishi uchun kerak bo‘lgan talablardan iborat. Masalan, xizmatda ko‘tarilish uchun qanday ko‘nikma, ta’lim yoki malakaga ega bo‘lishi kerak yoki qo‘shimcha rag‘batga ega bo‘lishi kerak va h.k.
Karerogrammaning uchinchi bo‘limi ma’muriyatning xodimning o‘sishi bilan bog‘liq majburiyatlarni o‘z ichiga oladi.
To‘rtinchi bo‘limda xodimlarning o‘ziga qo‘yilgan talablarning bajarilishi yoki bajarilmaganligi natijasida qo‘llaniladigan rag‘batlantirish yoki jazolash choralari ko‘rsatiladi.

4. Qaror qabul qilish jarayoni va muammolarni hal qilish usullari

Insonning faoliyat turi sifatidagi menejmentning asosiy xususiyatlaridan biri - qaror qabul qilish. Qaror - biron bir muammoni hal qilish bo‘yicha harakatlar majmuidir. Bundan oldin har doim maqsadni aniqlash, vaziyatni baholash, muammoni aniqlash va ifodalash masalalari turadi. Qabul qilingan qarorlarning qanday natija berishini hech qachon oldindan ko‘rib bo‘lmaydi. Har bir qaror maqsadga yaqinlashtirishi yoki uzoqlashtirishi mumkin, injener martabasini o‘stirishi yoki pasaytirishi mumkin.
Qaror qabul qilishdagi asosiy qoida menejer muammoni hal qilishga harakat qilishi kerakligidan iborat. Buning uchun ularni ko‘rish, aniqlash, tushunish, baholash zarur. Ko‘pincha menejerlar o‘z obro‘sini oshirish uchun ijobiy qarorlar qabul qilishni xoxlaydi. Boshqa qarorlarning esa mas’uliyatni soqit qilish maqsadida yuqoridagi rahbarga yoki o‘z xodimlariga topshiradi. Bu esa boshqaruv samarasiga yomon ta’sir ko‘rsatadi. Menejer barcha turdagi qarorlar uchun mas’uliyatli shaxs bo‘lishi kerak. Yakka tartibda qabul qilingan qaror kabi jamoaviy (kollegial) tarzda qabul qilingan qarorlar uchun ham u javobgarlikka ega, chunki bu kamchiliklarni u shakllantiradi.