Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi Toshkent davlat oʻzbek tili va adabiyoti universiteti Oʻzbek filologiyasi fakulteti
Yüklə 266,65 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Kurs ishining umumiy tavsifi.
“Bizning havas qilsa arziydigan buyuk tariximiz bor. Havas qilsa arziydigan ulug‘ ajdodlarimiz bor. Havas qilsa arziydigan beqiyos boyliklarimiz bor. Va men ishonaman, Xudo xohlasa, havas qilsa arziydigan buyuk kelajagimiz ham albatta bo‘ladi” 1 . “ Bizning farzandlarimiz bizdan ko‘ra kuchli, bilimli, dono va albatta baxtli bo‘lishlari shart” 2 . Bu yurak tubidan hayqirib chiqqan soʻzlarga mos farzand, kelajak avlod boʻlib havas qilsa arziydigan buyuk kelajakni yaratish biz yoshlarning qoʻlimizda. Hozirda shu buyuk kelajak egalari bo‘lmish yoshlarga qo‘ldan kelgancha davlatimiz tomonidan yetarlicha shart-sharoitlar yarartilmoqda. Xususan, bizning sohamiz bo‘lmish tilshunoslikka ham jahon standartlariga javob beradigan darajada e’tibor qaratilgan. Til ˗ millat koʻzgusi. Til jamiyatning qay darajada taraqqiy etganligini ko‘rsatib beruvchi o‘ziga xos ko‘zgu hisoblanadi. Darhaqiqat, faqat mustaqillik tufayligina o‘zbek tili davlat miqyosidagi tilga, boshqa davlatlar bilan muzokaralarda qo‘llaniladigan, qonunlar yaratiladigan, ilmiy tadqiqotlar, yoziladigan tilga aylandi. Zero, yurtboshimiz ta’kidlaganidek, “tilshunoslik sohasdagi ilmiy izlanishlar, avvalambor, o‘zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi va uning qo‘llanish sohasining ancha kengaytirilgani, xalqaro munosabatlarda ishlatiladigan tillar qatoriga kiritilishi keyingi yillarning bu boradagi ulkan yutug‘idir” 3 . Istiqlol tufayli tilshunoslikda tub burilishlar yuzaga keldi. Shu sababdan ham tilimiz, tilshunosligimiz rivojlanmoqda. Tilimizning ichki imkoniyatlari keng. Bizning tilimiz boy til. Tilimizda har bir so‘z , har bir shakl o‘z ma’no nozikliklari, badiiyat 1 Mirziyoyev Sh. “Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz” 2017 65-bet 2 Karimov I.A. “Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch” 2008 47-bet 3 Karimov I.A “Vatan sajdagoh kabi muqaddasdir” 1995. 19-bet 5 qirralarini namoyon etadi. Shu jumladan tilimizga xos qoʻshimchalar oʻz xususiyatlari bilan ajralib turadi. Tilimizda Grammatik kategoriyalarning oʻrganishi tilimiz yutuqlaridan hisoblanadi. Grammatik kategoriya tilshunos olimlarimiz tomonidan o‘rganilgan. Olimlar fikriga ko‘ra Grammatik kategoriyalar quyidagilar 1) Egalik kategoriyasi 2) Kelishik kategoriyasi 3) Son kategoriyasi 4) Daraja kategoriyasi 5) Nisbat kategoriyasi 6) O‘zgalovchi kategoriya 7) Harakat tarzi kategoriyasi 8) Bo‘lishli-bo‘lishsizlik kategoriyasi 9) Kesimlik kategoriyasi 4 4 Sayfullayeva R. va boshqalar “Hozirgi o‘zbek adabiy tili” 2009, 321-bet |