O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat univеrsitеti

ONGNING XARAKTERISTIKALARI 
ONG, 
ANGLASH 
Inson ongi tevarak-atrof, tashqi va insonning o’zining ichki 
dunyosiga oid bilimlar to’plami, yig’indisidan iboratdir. Agar 
inson tashqi olam va o’zi ichki dunyosi haqida bilimlarni 
o’zlashtirish va anglashdek muhim xususiyatdan mahrum 
bo’lganda, unda hech qanday bilim va ong shakllanmagan 
bo’lar edi. Bizning bilimlarimiz ongning birlamchi asosini 
tashkil qiladi. Bilimlar turli psixik jarayonlar (bilimlar sezgi, 
idrok, diqqat va h.k. yordamida o’zlashtiriladi, xotirada 
saqlanadi, tafakkur jarayonida tahlil qilinadi) yordamida 
o’zlashtiriladi va boyitib boriladi.
SUBYEKT VA 
OBYEKTNI 
FARQLASH 
Ongning ikkinchi xarakteristikasi - unda 
subyekt va obyekt 
o’rtasidagi farq o’z ifodasini topadi. Inson o’zini boshqalardan 
va tashqi olamdan farqlaydi, unda 
"men" va "men emas
" 
tushunchasi mavjud. Odam organik olam tarixida birinchi 
marta undan ajralib chiqdi va o’zini tashqi olam, tevarak-
atrofdagi muhitga qarshi qo’yadi. Bunday xususiyatning paydo 
bo’lishining natijasi 
insonning 
o’z-o’zini bilishi va o’zligini 

---

75 
anglashida, o’z-o’zini baholashida
aks etadi.
MAQSAD 
QO’YISH 
Ongning uchinchi xarakteristikasi - 
maqsad qo’yish va 
maqsadga yo’nalganlik
bilan belgilanadi. Har qanday faoliyat 
maqsadini aniqlash ongning funksiyasi. Har qanday faoliyatni 
amalga oshirishda maqsad qo’yiladi, faoliyat motivlari yuzaga 
keladi, irodaviy qarorlar qabul qilinadi, harakatlarni bajarish 
yo’llari ishlab chiqiladi va sharoitni hisobga olgan holda 
zaruriy tuzatishlar kiritib boriladi. Ma’lum sabablar ta’sirida 
maqsad ko’zlash yoki uni boshqarish, koordinatsiya qilishdagi 
buzilishlar ongning buzilishiga olib keladi. 
MUNOSABAT 
Ongning to’rtinchi xarakteristikasi - unda odamning ma’lum