O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat univеrsitеti

Bilish 
jarayonlari

sezgi 

idrok 

diqqat 

xotira 

tafakkur 

xayol 

nutq 
Shaxsning 
psixik 
xususiyatlari 

yo’nalganlik 

temperament 

xarakter 

qobiliyatlar 
Psixik holatlar 

turg’un
qiziqish 

stress
 

frustratsiya 

apatiya 

affekt 

ikkilanish 

hayojon 

tushkunlik 

ijodiy 
ko’tarinkilik 

va boshqalar 
Parapsixologik 
(ekstrosensor) 
 hodisalar 

telepatiya 

telekinez 

gipnoz 

levitasiya 
Psixik hodisalarning asosiy turlari 
va ularning o’zaro bog’liqligi 
Psixik jarayonlar
Psixik xususiyatlar
Psixik holatlar
Hissiy-irodaviy 
jarayonlar

emotsiya 

hisslar 

iroda 

---

11 
qonuniyatlari, haqidagi bilimlarini kengaytirish, chuqurlashtirish va oydinlashtirish 
uchun ham ko`p material beradi va shu bilan psixologiyani nazariy sohalarini 
boyitadi. 
Psixologiyaning ilmiy bilish va amaliy ahamiyati shundan ham ko`rinadiki, 
psixologiyaning tarixiy taraqqiyotida unda bir qancha maxsus tarmoqlar ajralib 
chiqdi. Psixologiyaning bu tarmoqlari hozirgi vaqtda mustaqil fanlar darajasiga 
ko`tarildi. Psixologiyada tekshiriladigan psixik hayot hodisalari juda xilma-xil va 
murakkab hodisalardir. Bu hodisalar qanday metodlar bilan, ya`ni qaysi yo`llar 
bilan, qanday usullar bilan tekshiriladi, degan savol tug`iladi.
Psixologiyada chinakkam ilmiy bilimga ega bo`lmoq uchun psixikani 
tekshirish metodlarini bilish va shu metodlardan foydalana bilish kerak. Har bir 
pedagog kishilar psixikasini tekshirish uchun loaqal eng oddiy usullarni bilishi 
lozim.
Har bir fan kabi psixologiya ham psixik (ruhiy) hayot hodisalarini 
chinakkamiga ilmiy asosda bilib olish uchun quyidagi talablariga amal qilish 
lozim: Tekshiriladigan har bir psixik hodisaga boshqa hodisalar bilan bog`langan 
deb qaralishi zarur. Masalan, psixik hodisaning uning nerv fiziologik asosdan 
ajratib o`rganish yaramaydi, xotirani tafakkur, diqqat va umuman shaxsdan ajratib 
o`rganish yaramaydi va hokazo.
Har bir psixik hodisa va umuman shaxs vujudga kelish, taraqqiy etish va 
o`zgarish jarayonida ko`zdan kechirilishi zarur. Shuning uchun, masalan, bolalar 
va o`smirlar psixikasining taraqqiyot qonunlarini bilmasdan turib, voyaga yetgan 
odam psixikasining yetarlicha yaxshi bilib bo`lmaydi.