O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti turdiqulov T

Cho’chqalar
tez etiluvchan va ko‘p nasl beruvchi hayvonlar hisoblanadi. 
Birinchi marta ularni 9-10 oyligida urchitiladi. Homiladorlik davri o‘rtacha 115 kun 
(3 oy, 3 hafta 3 kun) ni tashkil etadi. Bir tug‘ishda ular 18 ta va undan ortiq nasl 
berishi mumkin. Cho‘chqalar serpushtligi, bolalarining tez semirishi va ikki oylik 
bolalarining vazniga ko‘ra baholanadi. Cho‘chqalarni tanlash va baholashda asosan 
bo‘rdoqiga boqilish va go‘sht sifatiga e‘tibor beriladi. Ularning sersutligi 21 kunlik 
bolalarini tortib ko‘rish bilan aniqlanadi. 
Qo’ylar
 
birmuncha tez etiluvchan va ko‘p nasl beruvchi hayvonlar qatoriga 
kiradi. Birinchi marta ularni 12-18 oyligida urchitishga qo‘yiladi, homiladorlik davri 
o‘rtacha 154 kunni tashkil etadi, har bir sovliq, zotiga qarab, 1 tadan 4-5 tagacha, 
ayrim hollarda 8 tagacha qo‘zilaydi (romanov zoti). Mayinjunli va yarimmayinjunli 
qo‘ylar birinchi marta bir yasharligida baholanadi, po‘stinbop qo‘ylar 8-9 oyligida, 
mo‘ynali qo‘zilar esa 1-3 kunligida baholanadi. 

---

74 
Qo‘ylar mahsulot yo‘nalishiga ko‘ra junining vazni, sifati (tola ingichkaligi), 
tekisligi, qalinligi va teryog‘liligiga ko‘ra baholanadi. 
Qorako’l qo’zilar 1-3 kunligida
 
mo‘ynasining sifatiga ko‘ra baholanadi. 
Bunda terisining rangi, guldorligi, jingalaklarining yirik-maydaligi, junining 
yaltroqligi hisobga olinadi (43-rasm). 
 
43-rasm.
Tanasining barcha qismidagi jingalaklar guli a'lo darajada rivojlangan, 
mustahkam konstitutsiyali, o‗rtacha yirik gulli, I sinf, pishiq konstitutsiyali jaket tipdagi 
sherozi qorako‘ qo‘zisi.
Go‘sht-yog‘ yo‘nalishida boqiladigan qo‘ylar go‘shtdorligi va dumbasining 
kattaligi, vazni va tashqi ko‘rinishi, po‘stinbop qo‘ylar mo‘ynasining sifati va 
serpushtligiga qo‘ra baholanadi. 
Hayvonlar ichida tez etiluvchan va serpusht sifatida 
quyonlar
alohida 
ahamiyatga ega. Quyonlarning homiladorlik davri 30 kunga teng. Quyonlar 7-8 
oyligida birinchi marta bolalaydi. Har bir bolalashda 6-9 tagacha nasl beradi (1tadan 
14 tagacha bolalashi mumkin). Har bir urg‘ochi quyon yiliga 4 tadan 6 martagacha 
nasl berishi mumkin. Quyonlarni go‘sht mahsuldorligi bo‘yicha 2-3 oyligida 
baholanadi, ularni teri sifatiga ko‘ra 3-4 oyligida baholanadi. Tivitli quyon zotlari 2-4 
oyligida tivit mahsuldorligi bo‘yicha baholanadi. 
Tez etiluvchanligi va serpushtlik xususiyati bo‘yicha qishloq xo‘jalik 
parandalari
alohida o‘ringa ega. Tovuqlarning jinsiy etiluvchanligi (birinchi marta 
tuxum berishi) 4-5 oyga, kurkalarniki 7-8 oy, o‘rdak va g‘ozlarniki 8-10 oyga teng. 

---

75 
Tovuqlar birinchi yil tuxumlashidayoq 200-250 ta va undan ko‘p tuxum beradi. 
Parandalar avlodlarining bunday tez almashinishi va asosiy mahsuldorlik sifatini erta 
baholanishi tanlash sur‘ati va samaradorligiga ijobiy ta‘sir ko‘rsatadi. 
Parandalar qaysi yo‘nalishda boqilishiga ko‘ra serpushtligi, go‘shtdorligi, 
tuxumining kattaligi va ekster‘eri bo‘yicha baholanadi. Tuxumining vaznini aniqlash 
uchun ularning 10 tasini tortib bir donasining o‘rtacha vazni aniqlanadi. 
Bonitirovka ishlari Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish Davlat 
qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan maxsus uslubiy qo‘llanmalar asosida olib boriladi.