O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti


Qadimgi Koreyada mifologiya va shamanizm



Yüklə 0,98 Mb.
səhifə31/118
tarix16.10.2023
ölçüsü0,98 Mb.
#156187
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   118
portal.guldu.uz-Sharq falsafasi

Qadimgi Koreyada mifologiya va shamanizm


Animizm va shamanizm koreys halqining mifologik dunyosida alohida ahamiyat kasb etadi. Animizm asoratlari Koreya hududidagi turli qadimiy joylarning qazilmalarida topilgan4. O’zining ko’p asrlik tarixi davomida koreys xalqi doim tabiatni ilohiylashtirib, uni sanoqsiz sirli ruhlar va yovuz kuchlar bilan bog’lab kelgan. Ruhlar va yovuz kuchlar har erda mavjuddir. “Ular har bir daraxt tagida, har bir tashlandiq erda, oqayotgan suvda va tog’ bag’rida yashaydi.... ular har bir koreysni umr bo’yi kuzatib yuradi5”. Koreys mifologiyasida g’aroyib hayvonlardan ajdaho, bir shoxli kirin, qaqnus qushi va boshqalar mavjud. Eng oliy darajada shakllangan ayol va erkak sintezini o’zida to’liq aks ettirgan hayvon “kirin” hisoblanadi. (“ki” - erkak, “rin” – “ayol”). U o’zida dunyo paydo bo’lishining dastlabki besh elementilari: suv, olov, daraxt, metall va erni mujassamlashtirgan. U shu bilan bir qatorda o’zida qadimgi koreyslarning aksiologik qadriyatlarini ham aks ettirgan. Kirin tinchlik, baxt, to’g’rilik va haqgo’ylik ramzdir6. “Kirin” obrazida koreys falsafasining mifologik qarashlardan kelgusi tushunchalar va obrazlarga asta-sekin o’tish jarayonini: dunyo yaralishining ayol va erkak davrini (yan va o’m), dastlabki besh unsur ta’limotini (suv, olov, daraxt, metall va er), insoniyat va dunyo taraqqiyotining birligi (osmoniy “li” ta’limoti)ni kuzatish mumkin.
Insonda bir emas, uchta ruh mavjud ekan. Biri inson o’lganidan keyin samoga olib ketiladi (xano’r); uni uchta farishta (yaxshilar ruhi) go’zal boqqa(sin-tyon) olib ketadi. Bog’ rahbari Okonshante uni so’roq qiladi, erda qilgan gunohlari va yaxshiliklariga qarab, uni yana qayta erga o’sha tanaga yuboradi yoki go’zal bog’da qoldiradi, yoki biron bir hayvon qiyofasiga kiritadi. Ikkinchi ruh esa, tana ko’milgan erda qoladi va uni do’zaxga (uni ham uch farishta) olib ketadilar. Uchinchi ruh esa, havoda, o’z yashash joyiga yaqin qismida qoladi, uni esa, farishta olib ketar ekan.

Yüklə 0,98 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   118




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin