O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. U. Raxmonov

M
rt
o
Т
S
S
K
.
'

Bu yerda, S
o‘rt.
- yuklamaning o‘rtacha qiymati. S
m
- yuklamaning 
maksimal qiymati.
Shu rasm foydalanib, maksimal yuklamaning davomiyligi va K
t
ning 
miqdoriga qarab, transformatorning, sutka davomida joiz sistematik o‘ta 
yuklanishning qiymatini aniqlash mumkin. Transformatorning qo‘shimcha 
sistematik yuklamasini quyidagi ifoda orqali ham aniqlash mumkin:
3
,
0
)
1
(
.
.
.
'
Т
tr
nom
sh
qo
K
S
S


Bu yerda, 
S
qo‘sh
.
- transformatorni maksimal yuklanish vaqti uchun 
joiz qo‘shimcha yuklanish miqdori. Bundan tashqari transformatorni yoz 
faslida kam yuklama bilan ishlaganligini hisobga olib, qishda uni 
o‘tayuklanish mumkin. Yoz davridagi har 1% kam yuklanishga qishda 

---

113 
shuncha o‘ta yuklanish tavsiya etiladi. Lekin, uning miqdori 15% 
oshmasligi kerak. Umuman olganda sistematik o‘tayuklanishda quyidagi 
shart bajarilishi talab etiladi: 
i
tr
n
Т
S
S
.
.
3
,
1


Bu yerda, S
t
- transformatorning yuklamasi. Ekspluatatsiya 
jarayonida transformatorning iqtisodiy ratsional ish rejimini ta’minlash 
talab etiladi. Bu degani transformatorlarda va butun elektr ta’minoti 
tizimida aktiv quvvat nobudgarchiligining miqdori eng kam bo‘lishi kerak. 
Bunday nobudgarchilikni keltirilgan nobudgarchilik deb ataladi va u 
quyidagi ifoda orqali aniqlanadi: 
'
.
.
2
'
.
.
'
Т
Q
yuk
YU
S
T
P
K
P
P






Bu yerda, 
.
.
.
'
'
.
.
'
.
ISH
S
z
o
ISH
S
YU
S
Q
k
P
P





- transformatorning salt ish 
rejimi uchun keltirilgan quvvat nobudgarchiligi;
˜
T
Q
z
o
T˜
Q
˜
T
Q
Q
K
P
P
.
.
.
'
.
'
.
.





- transformatorning q.t. rejimi uchun 
keltirilgan quvvat nobudgarchiligi; 
K
o‘z.
- nobudgarchilikning o‘zgarishi koeffitsienti; 

P
s.yu. 
- transformatorning yuksiz holatidagi aktiv quvvat isrofi 
(ma’lumotnomalarda beriladi); 

P
q.t. 
- qisqa tutashuv rejimidagi aktiv quvvat nobudgarchiligi 
(ma’lumotnomalardan olinadi); 
.
.
.
.
tr
n
yuk
yuk
S
S
K

-yuklanish koeffitsienti; 
S
yuk
- transformatorining yuklamasi; 
S
n.tr.
- transformatorning pasportida ko‘rsatilgan quvvat; 
100
%
.
.
.
.
.
.
yu
s
tr
n
yu