O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 
2-chizma. Engel egri chizig‗i. 
 
Engel egri chizig‗i iste‘molchilar pul daromadlari o‗zgarishining 
talabga qanday ta‘sir qilishi to‗g‗risida axborot beradi. Bu axborot tovar 
ishlab chiqaruvchilar uchun o‗z tovarlarining mumkin bo‗lgan sotish 
hajmi va bozor konyunkturasini baholashda muhim ahamiyat kasb etadi.
O‗zaro bir-birini almashtiruvchi tovarlardan birining narxini 
o‗zgarishi bilan boshqasiga bo‗lgan talabning o‗zgarishi to‗g‗ri 
bog‗liqlikda bo‗ladi. Masalan, sariyog‗ narxining oshishi margaringa 
bo‗lgan talabning ortishiga olib keladi. Sariyog‗ narxining pasayishi esa 
margaringa bo‗lgan talabni kamaytiradi.
O‗zaro bir-birini to‗ldiruvchi tovarlardan birining narxini o‗zgarishi 
bilan boshqasiga bo‗lgan talabning o‗zgarishi teskari bog‗liqlikda 
bo‗ladi.
 
Masalan, agar avtomobilning narxi oshsa, benzinga bo‗lgan 
talab qisqaradi. Aksincha, avtomobilning narxi tushsa, benzinga bo‗lgan 
talab oshadi.
Ma‘lum vaqt oralig‗idagi narxlarning muayyan darajasida ishlab 
chiqaruvchi yoki sotuvchilar tomonidan ma‘lum turdagi tovar va 
xizmatlarning bozorga chiqarilgan miqdori
taklif 
deyiladi. Alohida 
ishlab chiqaruvchi hamda bozor taklifini ifodalovchi misol 2-jadvalda 
ko‗rsatilgan. 
Narxning oshishi bilan shunga mos ravishda sotishga chiqariladigan 
tovarlar taklifi miqdori ham ortadi, narxning tushishi bilan taklif hajmi 

---

62 
qisqaradi. Narxning o‗zgarishi bilan taklif etilayotgan tovar miqdorining 
to‗g‗ri bog‗liqlikdagi o‗zgarishi
 taklif qonuni 
deyiladi.
Iste‘molchi uchun narxning oshishi to‗siq rolini o‗ynasa, ishlab 
chiqaruvchi uchun rag‗batlantirish vazifasini bajaradi. 
2-jadval
Narx va taklif miqdori o‗rtasidagi bog‗liqlik 
Bir kilogramm 
kartoshka narxi (so‗m) 
Kartoshkaning 
yakka taklifi miqdori 
(bir oyda kilogramm) 
Kartoshkaning 
bozor taklifi miqdori 
(bir oyda tonna) 
700 
600 
500 
400 
300 
60 
50 
30 
20 
10 
60 
50 
30 
20 
10 
Narx darajasi va taklif miqdori o‗rtasidagi to‗g‗ridan-to‗g‗ri 
bog‗liqlikni ko‗rsatuvchi ma‘lumotlarni grafikda ifodalab,