O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

 doiraviy aylanishi deyiladi. 
Kapital o‗z harakatini qanday ijtimoy-iqtisodiy shakllarda amalga 
oshirmasin, ular uchun yuqorida ta‘kidlaganimizdek, doiraviy aylanish 
va uning bosqichlarining harakat ko‗rinishi umumiy. Shu bilan birga 
xo‗jalik yuritishning ayrim shakllarida tadbirkorlik kapitalining doiraviy 
aylanishi, ularning bosqichlari va harakat shakllari o‗zlarning iqtisodiy 
mazmuni jihatidan farqlanadi. 
Tadbirkorlik kapitalining harakati bir doiraviy aylanish bilan to‗xtab 
qolmaydi, balki u uzluksiz davom yetib, takrorlanib turadi. Doiraviy 
aylanishlarning bunday uzluksiz takrorlanib, yangilanib turishi 
tadbirkorlik kapitalining aylanishi 
deyiladi.
 
Kapital o‗zining aylanish tavsifiga ko‗ra ikki qismga: asosiy va 
aylanma kapitalga bo‗linadi. 
Asosiy kapital - 
ishlab chiqarish jarayonida bir qator doiraviy 
aylanishlar davomida qatnashadi, o‗zining qiymatini tayyorlanayotgan 

---

83 
mahsulotga (xizmatga) bo‗lib-bo‗lib o‗tkazib boradi va ashyoviy-buyum 
shaklini o‗zgartirmaydi.
 
Aylanma kapital 
- bir doiraviy aylanish davomida to‗liq iste‘mol 
qilinadi, o‗zining qiymatini ishlab chiqarish natijalariga to‗liq o‗tkazadi 
va ashyoviy-buyum shaklini ham yo‗qotadi. 
Amortizatsiya
asosiy kapital eskirib borishiga qarab, uning 
qiymatini asta-sekin ishlab chiqarilgan mahsulotga o‗tkazish, asosiy 
kapitalni keyinchalik qayta tiklash maqsadlarida mahsulotning
amortizatsiya miqdoriga teng qismini jamg‗arish jarayonidan iborat.
Amortizatsiya normasi 
amortizatsiya ajratmalari yillik summasining 
shu asosiy kapital qiymatiga nisbatan aniqlanadi va foizda ifodalanadi.
Agrar sohada ishlab chiqarish ko‗p jihatdan yer bilan bog‗liq bo‗ladi. 
Yerga egalik qilish, tasarruf etish va undan foydalanish bilan bog‗liq 
bo‗lgan munosabatlar