O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
12.1. Ishdan ko‘zda tutilgan maqsad: Asosiy uzatma tuzilishi, ishlashi va ularning konstruksiyalarini o‘rganishdan iborat. 12.2. Ish bo‘yicha qisqacha nazariy ma’lumotlar Asosiy uzatma dvigateldan yetakchi g‘ildiraklarga uzatiladigan burovchi momentni miqdorini oshirib ba’zi hollarda yo‘nalishini 90 0 burchakka burib berish uchun xizmat qiladi. 12.1 – rasm. Asosiy uzatma sxemasi: 1 – flanes; 2 – yetaklovchi val; 3 – yetaklovchi shesterna; 4 – yetaklanuvchi shesterna; 5 – yetaklovchi (orqa) g‘ildirak; 6 – yarim o‘qlar; 7 – asosiy uzatma g‘ilofi Zamonaviy avtomobillarda hajmi va og‘irligi nisbatan kichik, quvvati esa katta bo‘lgan tezyurar dvigatellar ishlatilmoqda. Biroq shunga qaramay bu dvigatellar vallarida hosil bo‘ladigan burovchi moment (agar bu momentni o‘zgartirmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri 54 avtomobilning yetakchi gildiraklariga uzatilsa) avtomobilning hattoki tekis yo‘lda ham yura olishiga yetarli emas. Avtomobilning harakatlanishi uchun uning yetakchi g‘ildiraklaridagi burovchi momentni oshirish qisman uzatmalar qutisi yordamida bajarilishini aytib o‘tdik. Lekin, avtomobil ish mobaynida ko‘p vaqt nisbatan katta tezlik bilan to‘g‘ri uzatmada harakatlanadi. Demak, to‘g‘ri uzatmada dvigatel validagi burovchi moment o‘zgarmagan holda, ya’ni avtomobilning yura olishiga yetarli bo‘lmaganda yetakchi g‘ildiraklarga uzatilgan bo‘lar edi. Shu sababli yetakchi g‘ildiraklardagi burovchi momentni hamma vaqt zarur miqdorga oshirish uchun avtomobilning transmissiyasiga asosiy uzatma kiritiladi. Asosiy uzatmaning yana bir vazifasi kardan validagi burovchi momentni yarim o‘qlarga 90° burchak ostida uzatishdir. Burovchi momentni to‘g‘ri burchak ostida yarim taqsimlash asosiy uzatmani tashkil etuvchi konussimon shesternyalar yordamida amalga oshiriladi. Bu shesternyalarning yetakchisi kichik diametri, yetaklanuvchisi esa katta diametrli qilib yasalgani uchun yarim o‘qlarning aylanishi (uzatish soni i ga qarab) kardan valning aylanishiga qaraganda kam. Yarim o‘qlarning va u bilan bog‘lik bo‘lgan yetakchi g‘ildiraklarning aylanishi kardan val aylanishiga nisbatan qancha kam bo‘lsa, ulardagi burovchi moment shuncha ko‘p bo‘ladi. Yetakchi g‘ildiraklardagi burovchi momentning ko‘payishi asosiy uzatmaning uzatish soniga bog‘liq bo‘lib, u yuk avtomobillarida 6,5…9,0; yengil avtomobillarda esa 3,5…5,5. Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|