O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. U. Xamidova maxsus pedagogika

Atonik-astatik shakli boshqa shakllarga qaraganda yengilligi 
bilan xarakterlanadi. Ularda harakat muvozanatidagi buzilishlar, 
reflekslar tonusidagi buzilishlar, 60-70% psevdobulbar dizartriya 
kuzatiladi. 
Ayrim hollarda serebral falajlikning aralash shakli ham uchrab 
turadi. Bu shaklda bolada spastik-giperkenitik holatlar yoki atetoz 
harakatlar (nazorat qilib bo‘lmaydigan, g‘ayri odatiy harakatlar) bilan 
mushaklar tonusining tarangligi bilan kelishi mumkin. 
Serebral falaj bolalardagi mavjud nuqsonlarni korreksiyalashda 
nuqson turini erta aniqlab, alohida yondashish juda yaxshi samara 
beradi.
 
Serebral falajning dastlabki belgilari 
Bola tanasining qotib qolgan yoki bo‘shashgan bo‘lishi 
tug‘ilishi bilan ko‘zga tashlanishi mumkin. Ammo hamma vaqt ham 
buni sezishga imkoni bo‘lmaydi. Agarda bolada quyidagi holatlar 
kuzatilsa, tezda shifokorga olib borish lozim bo‘ladi.
Kutilmaganda tananing qotib qolishi. Bunda bolani orqasi 
bilan yotqizish yoki bag‘riga bosish kerak bo‘lganda tanasini egish 
qiyin bo‘ladi. 
Tananing bo‘shashishi. Chaqaloqning boshi bo‘shashgan 
bo‘ladi va boshini ko‘tara olmaydi. Ko‘tarib turganda uning boshi va 
oyoqlari osilib turadi. Juda kam harakatlanadi.
Sekin rivojlanish. Bola odatdagidan sekin rivojlana boshlaydi. 
Tanasining bir qismidan boshqasiga nisbatan ko‘proq foydalanishi 
mumkin. Masalan, ba’zi bolalar ikkita qo‘lidan ko‘ra bir qo‘lidan 
foydalanadi. 

---

115 
Sust ovqatlanish. Emish va ovqatni yutish sust bo‘ladi. Bola tili 
bilan sut va ovqatni og‘zidan chiqarib tashlaydi. Og‘zini yopishda 
qiynaladi. 
Noodatiy xatti-harakatlar. Bola yomon uxlaydigan va ko‘p 
yig‘laydigan, ko‘p bezovtalanadigan bo‘lishi mumkin. Yoki aksincha 
ko‘p uxlaydigan va tovush chiqarmaydigan bo‘ladi. Uch oylik 
bo‘lguncha kulmasligi ham mumkin. 
Bundan tashqari boladagi serebral falajlikni aniqlashda 
quyidagilarni kuzatish tavsiya etiladi. 
Bolada serebral falajlanishni aniqlash ba’zi hollarda ancha qiyin 
kechishi mimkin. Buning uchun bolani har bir rivojlanish davrida 
kuzatib borish lozim. Agar bolada serebral falajlik mavjud bo‘lsa 
quyidagicha holatlar kuzatiladi: 
1 oyligida. Bolaning oyoqlari bukilmaydi. Boshini ko‘tara 
olmaydi va qo‘llari bilan ko‘tarilishga harakat qila olmaydi. Boshi bir 
tomonga qaragan holda orqasini itarishga harakat qiladi. Qo‘llarini 
bir-biriga tekkiza olmaydi. 
6 oyligida. Boshini ko‘tara olmaydi. Beli bukilgan holatda 
bo‘ladi. Qo‘llari bukilmaydi, kafti musht holatda bo‘ladi. Boshi 
orqaga og‘ib ketadi yoki o‘tirganda orqaga tortib ketadi. Oyoqlari 
bukilmaydi va qaychiga o‘xshash ustma-ust holatda bo‘ladi