O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti qo`lyozma huquqida Jo’rayev Alisher To`lqinboyevich



Yüklə 0,86 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/17
tarix17.05.2023
ölçüsü0,86 Mb.
#115185
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
415760 (1)

Ikkinchi guruhga sovetlar davrida yaratilgan adabiyotlarni kiritishimiz 
mumkin. Bu adabiyotlarda asosan Turkistondagi matbuot organlarining faoliyati 
yoritilgan bo`lib, ular asosan T. Ernazarov va A. Akbarovlarning maqola va 
asarlarida o`z ifodasini topgan
3
. XX asrning 70–yillarida T. Ernazarov va A. 
Akbarovlar tomonidan O`zbekiston matbuoti tarixining uch jildlik kitobi nashr
etildi. Ayniqsa, T. Ernazarov Turkistonda vaqtli matbuotning vujudga kelishi va 
rivojlanishi, dastlabki manbalarni o`rganishdan tortib, gazeta hamda jurnallar
arxiv va statistik ma`lumotlardan foydalanib, O`zbekiston matbuoti sohasida ilk 
qadam qo`ygan, izlanuvchan olim, tadqiqotchi sifatida qadrlidir. U 1959 yilda 
1
Абдуазизова Н.А., Қаюмов А. Туркистон матбуоти тарихи тадқиқотчилар наздида // Жамият ва бошкарув. 
– Т., 2004. – №4. 
2
Симонов Н.Ф Туркистонда большевистик матбуот ( 1902–1907 йй.). – Т.: ЎзФан нашриёти, 1941. – 56 б. 
3
Эрназаров Т., Акбаров А. Туркистонда вақтли матбуот. – Т.: Ўздавнашр, 1959. – 145 б. 



nashr qilingan “Turkistonda vaqtli matbuot” kitobida ba`zi dalillarni juda 
ehtiyotkorlik bilan bo`lsada, bayon etishga jur`at eta olgan.
Uchinchi guruhga O`zbekiston mustaqillikni qo`lga kiritgandan so`ng 
yaratilgan tadqiqotlarni kiritish mumkin. Mustaqillik yillari davomida
K.Rahmonov
1
, A.Rasulov
2
, N.Abduazizova
3
, S.Shodmonova
4
, X.Uzoqov
5

M.Jabborov
6
, B.O`rinova
7
, F.Achiq
8
, K.Rahmonov
9
, S.Halimova
10
, G.Nishonova
11
va boshqalar kitob, risola, dissertatsiya va maqolalar yozdilar. Turkiston matbuoti 
tarixiga yangi manbalar va yangicha yondashuv asosida O`zbekiston Respublikasi 
Prezidenti huzuridagi Davlat va jamiyat qurilishi akademiyasi qoshidagi
O`zbekistonning yangi tarixi markazi olimlari tomonidan bir necha asarlar 
yaratildi. Masalan: T.Pidaev
12
, N.A. Abduazizova
13
, Z.Esenboev
14
kabi olimlarning 
asarlari shular jumlasidandir. Bu borada Turkiston matbuoti tarixini o`rganishda 
olima N.A. Abduazizovaning xizmatlari katta. Uning matbuot tarixiga oid yuzdan 
ortiq maqolalari, o`ndan ortiq kitoblari chop etildi. Olima o`z ilmiy tadqiqotlarida 
ilk o`zbek noshirlik ishlarining paydo bo`lishi, genezisi va shakllanish bosqichlari, 
1
Раҳмонов К. Бухоро Республикасининг матбуот органи // Жамият ва бошқарув. – Т., 2004. – №2. – Б. 44–
45. 
2
Расулов А. Туркистон маданий ҳаётида татарлар // Ижтимоий фикр, инсон ҳуқуқлари. – Т., 2004. – №1.–
Б. 128 – 131. 
3
Абдуазизова Н.А. Туркистон матбуоти тарихи тадқиқотчилар наздида // Жамият ва бошқарув. – Т., 2004. 
– №2., Маънавият кўзгуси // Жамият ва бошқарув. – Т., 2007. – №3. – Б. 41 – 13. 
4
Шодмонова С. 1917 йилда Туркистонда ижтимоий–иқтисодий аҳволнинг даврий матбуотдаги мониторинги
// Ижтимоий фикр, инсон ҳуқуқлари. – Т., 2006. – №1. – Б. 173 – 177. 
5
Узоқов Х. Ўзбекистонда мустақиллик учун кураш тарихи 1900–1940 йиллар ( журналистлар фаолияти 
мисолида ): Тарих фан.ном. ...дисс. – Т., 1996. – 264 б. 
6
Жабборов М.Р. Фарғона вилояти тарихининг “ Туркестанский сборник ” да ёритилиши ( ХIХ аср охири–
ХХ аср бошларида ) : Тарих фан.ном. ...дисс. – Т., 2000. – 159 б. 
7
Ўринова Б.З. Ўзбекистон республикасида ижтимоий–иқтисодий ва маданий жараёнларни ёритишда вақтли 
матбуотнинг рўли ( 1991–2000 йиллар ): Тарих фан.ном. ...дисс. – Т., 2002. – 194 б.
8
Фатма Ачиқ “ Ёш туркистон ” журнали тарихий–адабий манба сифатида: Филология фан.ном. ...дисс.– Т., 
2002. – 165 б.
9
Рахмонов К.Ж. “ Бухоро ахбороти ” ва “ Озод Бухоро” газеталари – Бухоро Халқ Совет Республикаси 
тарихини ўрганиш манбаси : Тарих фан.ном. ...дисс. – Т., 2008. – 195 б.
10
Ҳалимова С.А. “ Садои Туркистон ” газетаси: йўналиши,тил, услуб ва жанр хусусиятлари : Филология 
фан.ном. ...дисс.– Т., 2008. – 158 б.
11
Нишонова Г.У. Ўзбек публицистикасининг шаклланиши ҳамда ривожланишида “Ойна” журналининг 
ўрни ва аҳамияти : Филология фан.ном. ...дисс. – Т., 2008. – 150 б.
12
Пидаев Т. Матбуот миллат чироғи. – Т.: Ўзбекистон миллий энциклопедияси, 1999. – 77 б. 
13
Абдуазизова Н.А. Туркистон матбуоти тарихи ( 1870 – 1917 йй. ). – Т.: Академия, 2000. – 238 б., Миллий 
журналистика тарихи ( Генезис ва эволюция ). Биринчи жилд, – Т.: Шарқ, 2008. – 506 б.
14
Есенбоев З. Матбуотга бахшида умр. – Т.: Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 2001.– 
158 б. 



milliy matbuotning yuzaga kelishi, gazeta va jurnal nashr etishning sivilizatsiyaviy 
hodisa sifatidagi mohiyatini, sovet totalitarizmi sharoitida o`zbek matbuotining 
tajribalari va nuqsonlarini yaxlit holda ochib bergan. 

Yüklə 0,86 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin