O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha

Ko’prikning vazifasi turlari va tuzilishi.

---

142
Avtomobil ko’priklari osma va g’ildiraklar orasidagi ta’sir etuvchi turtki

kuchlarini qabul qiluvchi avtomobil ramasidan uzatilgan og’irlik kuchini qabul
qiluvchi osmalar tormoz hamda rul boshqarmasi qismlarini birlashturuvchi va
g’ildiraklar o’rnatilgan agregat vazifani bajaradi. Ko’priklar vazifasiga ko’ra
yetakchi, boshqariluvchi aralash yetakchi va boshqariluvchi hamda ko’tarib
yuruvchi tularga bo’linadi. Yetakchi ko’prik etakchi g’ildiraklardan itaruvchi
kuchlarni va avtomobil tormozlanganda esa tormoz kuchlarini ramaga uzatadi. U
ichi bo’sh bikr balka bo’lib uning uchlariga podshinniklar o’rnatilgan
podshinniklarga yetaklovchi g’ildirak gurchaklari o’rnatilgan. Ko’prik ichiga
asosiy uzatma gifferensial va yarim o’qlar joylashtirilgan tuzilishi bo’yicha
yetakchi ko’prik ikki qismga ajraladigan va ajralmaydigan ko’prik ikki qismga
ajralmaydigan ko’prik bo’ladi.
Ikki qismga ajraladigan va ajralmaydigan yetakchi ko’priklarning
tuzilishi. Ikki qismga ajraladigan yetakchi ko’priklar yengil va o’rtacha yuk
ko’taradigan yuk avtomobillari hamda avtobuslarda ishlatiladi (12.11-rasm)
Bu turdagi yetakchi ko’prik kalta va uzun 3 bo’lakdan tuzilgan bo’lib, uzun
bo’lagida asosiy uzatmaning quvirsimon. Yarim o’q g’iloflari 1 va 4 press
yordamida kiritilgan. G’iloflarga ressorlar uchun yostiqcha 5 va tormoz
mexanizmining tayanch 6 diskasi mahkamlangan.
12.11-rasm. Yetakchi ko’prik turlari
a- ikki qismga ajraladigan yetakchi ko’prik; b-payvandlash va shtamplash bilan
yaxshi qilib tayyorlanadigan yetakchi ko’prik; v-quymali yetakchi ko’prik.
Ajralmaydigan yetakchi ko’prik (12.11-rasm b) yengil kichik va o’rtacha
yuk ko’taruvchi avtomobillarda ishlatiladi. quymali ko’prik (12.11-rasm, v) katta
yuk ko’taralidigan avtomobillarda ishlatiladi.