O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha
Yüklə 2,37 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Nomustakil osmaning tuzilishi, ishlashi va qo’llanilishi.
|
1. Mustaqil osmaning tuzilishi,
ishlashi va qo’llanishi. Mustakil osmada chap va ung tomondagi gildariklar kuzovga richaklar yordamida ayrim-ayrim osilgan bo’lib, g’ildiraklar bir-biriga bog’liq bo’lmagan holda kuzovga nisbatan tik ravishda silkinadi. Bunda bir tomondagi g’ildirakning silkinishi ikkinchi tomondagi g’ildirakda sezilmaydi. (13.1-chizma, a va b) 144
a-bir richagli, b-ikki teng richagli. Mustaqil osma kinematik tuzilishiga qarab bir richagli va ikki teng richagli bo’ladi. Bir richagli osmada g’ildirak avtomobilning buylama o’qiga nisbatan burchak osti silkinadi. Ikki teng richagli osmada g’ildirak avtomobilning bo’ylama o’qiga nisbatan muvoziy (parallel) tekislikda silkinadi. Richaglar kuzovga sharnir yordamida biriktirilgan. Yuklanish avtomobil massasidan kuzov va prujina orqali g’ildirakka utadi. Avtomobil notekis yo’lda yurganda prujina siqilib g’ildirakdan kuzovga o’tayotgan turtkilarni yumshatiladi. Prujina kerilganda kuzovni tebratadi va bu tebranishlarni o’z vaqtida amortizator yordamida so’ndiriladi. Bir richagli osmalar Moskvich va Jiguli rusumli yengil avtomobillarning oldingi ko’prigiga o’rnatilgan. Ikki teng richagli osmalar GAZ-24, Volga va GAZ-3109, 3110 rusumli yengil avtomobillarning oldingi ko’prigiga o’rnatilgan. 2. Nomustakil osmaning tuzilishi, ishlashi va qo’llanilishi. Ma’lumki avtomobil notekis yo’llarda yurganda yoki har xil tezlikda harakatlanganda g’ildirak orqali kuzovga turtki va siltov kuchlari uzatiladi. Bu kuchlarni yumshatish maqsadida osmada shaklni o’zgartiradigan elastik differentsiallanuvchi qismlardan foydalaniladi. Elastik qismlarga raqamli ressora spiralsimon prujina va burilishga ishlaydigan tortsion sterjeni ishlatiladi. Nomustaqil osmada chap va o’ng g’ildiraklar ko’prikka o’rnatilgan bo’lib, ko’prik esa ressoralar vositasida rama yoki kuzovga biriktirilgan. Bir g’ildirakning silkinishi va tebranishi ikkinchi g’ildirakka xam uzatiladi. (15.2-chizma). Bu osmada g’ildirak avtomobilning bo’ylama o’qlariga nisbatan tik-tekislikda siljiydi va tebranadi. Bu turdagi osmalar yengil avtomobillarning ketingi ko’prigiga va yuk avtomobillarning va avtobuslarning ketingi xamda oldingi ko’priklariga o’rnatilgan. Avtomobil notekis yo’lda yurganda ressor yoki prujina skilib g’ildirakdan ramaga yoki kuzovga o’tadigan turtkilarni yumshatadi. 145
Prujina kerilganda rama yoki kuzovni tebratadi va bu tebranishlarni o’z vaqtida yengil avtomobillarning ketingi ko’prigiga va o’rtacha yuk ko’taradigan yuk avtomobillar (GAZ-53A, ZIL-130) ning oldingi ko’prigiga o’rnatilgan amortizator yordamida so’ndiriladi. Yuk avtomobil va avtobuslarda ko’priklarga tushayotgan yuklanishlar o’zgarib turadi. SHu sababli asosiy ressoradan tashqari ko’shimcha kichik ressoralar o’rnatilgan. Katta yuklanishlarda va tekis yo’llarda avtomobil yurganda ko’shimcha ressoralar ishga tushadi. Yuklanishlar to’la bo’lmaganda faqat asosiy ressoralar ishlaydi. SHu bilan avtomobilning ravon ishlashi ta’minlanadi. Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|