O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha
Yüklə 2,37 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tayanch so’z va iboralar
- 1. Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi.
|
17-Mavzu: Tormoz boshqarmasi
Reja: 1. Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi. 2. Tormoz mexanizmining turlari, shakli, tuzilishi va ishlashi. 3. Tormoz yuritmasining vazifasi, turlari, shakli, tuzilishi va ishlashi. 4. Gidrosiyraklash kuchaytirgichining vazifasi shakli, tuzilishi va ishlashi. 5. Antiblokirovkolovchitizimning vazifasi sxemasi va ishlash printsipi. Tayanch so’z va iboralar: Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi. tormoz mexanizmining turlari, shakli, tuzilishi va ishlashi. tormoz yuritmasining vazifasi, turlari, shakli, tuzilishi va ishlashi, gidrosiyraklash kuchaytirgichining vazifasi shakli, tuzilishi va ishlashi. 1. Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi. Tormoz boshqarmasining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi. Avtomobilning tekis yoki o’zaruvchan tezlikda shitob bilan balandlikka va inertsiya kuchi bilan pastlikka harakatlanish hollari uchraydi. Avtomobil harakatlanishining hamma hollarida, vaziyatga qarab, sekinlatish yoki to’xtatish va to’xtatilgan avtomobilni o’z holatida qo’zg’atmasdan saqlab turish kerak bo’ladi. SHu maqsadda har bir avtomobilda, albatta ikkita: ish va to’xtatib turish tormoz tizimi bor. Avtomobillarning og’ir va o’ta og’ir ko’taruvchi modellarida esa qo’shimcha, yordamchi va avariya tormoz tizimlari ham bo’lib, ularning har biri ma’lum vaziyatda o’z vazifasini bajaradi. SHu nuqtai nazardan qaralganda avtomobil yoki avtotransport vositasini tormozlash vazifasini bajaruvchi tizimlar yig’indisiga tormoz boshqarmasi deb yuritiladi. 153
Ish tormoz tizimi avtomobil har xil sharoitda harakatlanganda uning tezligini kamaytirish yoki darhol to’xtatish vazifasini o’taydi. Ehtiyot tormoz tizimi ish tormozi ishlamasdan qolganda avtomobilni to’xtatish uchun kerak. To’xtatib turish tormoz tizimi to’xtab turgan avtomobilni o’z joyida qo’zg’almasdan turishini ta’minlaydi. Yordamchi tormoz tizimi avtomobilning harakatlanishini uzoq muddat bir xil tezlikda saqlab turish yoki juda kichik tezlikda harakatlanishini rostlash vazifasini bajaradi. Ko’pchilik avtomobillarda yordamchi tormoz tizimi vazifasini dvigatelni tormozlash rejimida ishlatib bajariladi. Og’ir yuk avtomobillarida, avtobus va pritseplarda, bu maqsadda maxsus tormoz tizimi – sekinlatgich qo’llaniladi. Avtomobillarda qo’llaniladigan tormoz tizimlari qanday vazifani bajarishidan kat’i nazar, ular energiya manbai va bitta yoki bir nechta tormoz mexanizmlaridan iborat bo’ladi. Tormoz tizimining ishlashi uchun kerakli bo’lgan energiya bilan ta’minlovchi tuzilmalar yig’indisi energiya manbai deb ataladi. Energiya manbaidan tormoz mexanizmlariga energiya uzatuvchi tuzilmalar yig’indisi tormoz yuritmasi deb ataladi. Barabanli tormoz simmetrik ravishda joylashgan ikkita kolodkalardan tashkil topib, tashqi silindrik yuzasida friktsion tormoz ustqo’ymasi 154
silindrli va kolodkalari bitta yoki ikkita tayanch barmoqqa o’rnatilgan tormoz mexanizmi qo’llaniladi. Ba’zan ikkita keruvchi gidravlik silindrli tormoz mexanizmi ham ishlatiladi. Pnevmatik yuritmalari asosiy tormoz tizimida esa bitta keruvchi kulachokli va kolodkalari bitta yoki ikkita tayanch barmoqqa tayangan tormoz mexanizmi ko’proq ishlatiladi. «Neksiya» avtomobilining tormoz boshqarmasi. «Neksiya» avtomobilining tormoz boshqarmasining old g’ildiraklarida diskli, ketingisida barabanli tormoz mexanizmlari o’rnatilgan bo’lib, diagonal sxemali ikki konturli tizimdan iborat. Tormoz yuritmasida ikki bo’limli tormoz silindri ishlatilgan, unga qo’shimcha tormoz suyuqligining sathini ko’rsatuvchi datchik va tormoz kuchlari rostlagichining proportsionallik klapanlari kiritilgan. Diskli tormoz mexanizmining ichki kolodkasini diskka suyuqlik bosimi ostidagi porshen, tashqisini esa silindrda o’rnatilgan harakatchan skoba yo’naltiriluvchi barmoq bo’ylab harakatlanib siqadi. Bu esa avtomobilning ekspluatatsiyasi davrida disk va kolodka orasidagi tirqishning avtomatik ravishda stabil, o’zgarmasdan saqlanishini ta’minlaydi. Ketingi kolodka barabanli tormoz mexanizmi faol va faol emas tormoz kolodkalaridan iborat bo’lib, uning shu tipdagi mexanizmlardan farqi yo’q. Orqa g’ildiraklardagi tormoz kuchini rostlagich, asosiy silindrda bosim ma’lum darajaga o’sgandan so’ng, uning yuritmasidagi bosimning usishini cheklaydi va muxosara bo’lishdan saqlaydi. Tormoz boshqarmasining asosiy tormoz silindri tormoz suyuqligining satxi me’yoridan kamayganda V R A K Ye signali yonadi. Agar qo’shimcha suyuqlik quyilsa signal uchadi. Yüklə 2,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|