O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi fani bo’yicha

Antiblokirovkolovchitizimning vazifasi sxemasi va ishlash printsipi.
Zamonaviy ABS tizimlari tormoz boshqarmasida qo’shimcha elektron
tizimlarining paydo bo’lishiga asos soldi.Ushbu tizimlar EBM (Electronic Brake

---

155
Management)- tormozlanishning elektron boshqaruvi yoki DBC (Dyna-mic Brake

Control)-tormozlanishning dinamik nazorati deb ataladi. ABS tizimlari
avtomobilning hech bo’lmaganda bitta g’ildiragi blokirovkalan-ganda ishga
tushadi. Avtomobil harakatlanganda har bir g’ildirakdagi vertikal yuklama
o’zgaradi va shu vertikal yuklamaga mos ravishda tormoz momenti hosil qilinsa,
avtomobilnning tormozlanish samaradorligi va turg’unligi yaxshilanadi.

Tormoz tizimini takomillashtirishning boshqa yo’nalishi bo’lib YeVA

(Electronic Brake Assist)-tormozlanishdagi yordamchi elektron tizimi hisoblanadi.
YeVA tizimi birinchi bo’lib Mercedes avtomobillarida qo’llanilgan, keyinchalik
bu tizim boshqa avtomobillarga ham o’rnatila boshlandi.Tizim ishga tushishi
uchun kompyuter keskin tormozlanish jarayoni boshla-nishini aniqlaydi, buning
uchun u bir qancha omillarni tahlil etishi kerak.Masalan, BMW avtomobillarida
EBA
tizimi
quyidagi
hollarda
ishga
tushadi:
-asosiy tormoz tsilindrida bosim 3 MPa dan ortganda;
-bosimni ortish tezligi 600 MPa/s bo’lganda;
-avtomobilning
tezligi 5km/soat
dan
katta
bo’lganda;
-avtomobil
orqaga
yurmaganda;
-g’ildiraklarning hech bo’lmaganda bittasi ABS rejimida ishlamaganda;
Faqatgina yuqoridagi shartlar bajarilgandagina kompyuter keskin
tormozlanishni boshlaydi.Haydovchi tormoz pedalini qo’yib yuborganda yoki
avtomobilning harakat tezligi 5km/s gacha tushganda tizim o’z ishini to’xtatadi.
Tormozlanishning elektron boshqaruv tizimlari zamonaviy avtomobillarda
keng qo’llanila boshlandi.Bu tizimlar quyidagilardir: