3. Avtomobilning maksimal sekinlanishi, tormozlanishdagi normal reaktsiya kuchlari. Avtomobilning to’xtashiga asosan, unda yig’ilgan kinetik energiya qarshilik
qiladi (9.1-rasm).
Ma’lum tezlikda ketayotgan avtomobilning kinetik energiyasi quyidagicha
bo’ladi:
,
2
2
a a k V m E ×
=
(9.6)
bu yerda,
-
a m avtomobil massasi, kg;
-
a V avtomobil tezligi, m/s.
Tormozlanish paytida kinetik energiya issiqlik energiyaga aylanib, tashqi
muhitga tarqaladi. Tormozlanish vaqtida ma’lum ish bajariladi va bu ish kinetik
energiyaga teng bo’ladi, ya’ni:
Т Т a a S P V m ×
=
×
2
2
(9.7)
bu yerda
-
Т P tormozlanish davrida g’ildirak bilan yo’l sirti orasida xosil
bo’lgan reaktsiya kuchi,
;
H (9.1-rasm. b)
-
Т S tormozlanish yo’li, m.
g G m a a /
=
Tezlik bilan ketayotgan avtomobilning butunlay to’xtatish uchun tormozlash
kuchi quyidagiga teng bo’lishi kerak.
Т a a Т S g V G P ×
×
×
=
2
2
, N
(9.8)
Avtomobilni to’la tormozlanishi uchun ushbu shart bajarilishi kerak, ya’ni:
a Т G P P ×
=
£
j
j
(9.9)
Harakatdagi avtomobilning tomozlash ikki xil bo’ladi;
1) dvigatelni kuch uzatmadan ajratmasdan yetakchi g’ildiraklar kuch uzatma
orqali dvigatelning tirsakli valini aylantiradi, natijada dvigatelda hosil bo’lgan
ishqalanish kuchi va tormoz hisobiga avtomobil to’xtatiladi;
2) dvigatel kuch uzatmadan ajralganda avtomobil faqat tormozlash
mexanizmi hisobiga to’xtaydi.
