O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi. Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

2.1Psixologik kuzatish metodlarining

klassifikatsiyasi
B. G. Ananьevning nuqtai nazaricha psixologik kuzatish metodlari psixologik ob’ektlar bilan operatsiyalar tizimi va shu bilan birga psixologiya fanining gneseologik obьektidir. Psixologiyada empirik metodlarni qo’llash muammosini ko’rib chiqilayotganda (agarda tizimli yondashish talablariga rioya qilganda) ularni psixologik metodlar tizimidagi o’rnini aniqlashdan boshlash kerak. Juda bo’lmaganda beshta darajasini ajratish mumkin.

1. 
   Metodika darajasi.
   
2. 
   Metodik qo’llanma darajasi.
   
3. 
   Metod darajasi.
   
4. 
   Tekshirishni tashkil qilish darajasi.
   
5. 
   Metodologik yondashish darajasi.
   

To’gri «metod» atamasining darajasini hohlagancha ishlatsa bo’ladi, masalan psixofizikada – o’rtacha xatolar metodi, chegara metodi bor: psixodiognostikada – proektiv metod (ikkinchi daraja); psixosemantikada semantik differentsial metod va repertuar kataklar metodi haqida gapiriladi. (birinchi daraja); Yosh davrlari psixologiyasida psixogenetik metod to’grisida baxs yuritiladi va uning turlichaligi – egizaklar metodida (to’rtinchi daraja) ko’rsatilgan.

Psixologik tadqiqotda qo’llaniladigan usullarning darajali bo’lishini. G.D.Pirьov taklif etgan. U metodlarni quyidagi guruhlarga bo’lgan: 1) xususiy metod (kuzatuv, eksperiment, modellashtirish; 2) metodik qo’llanma; 3) metodik yondashuv

S. L. Rubinshteyn «Umumiy psixologiya asoslari» da eng asosiy psixologik metodlar sifatida kuzatuv va eksperimentni ajratib ko’rsatdi. Kuzatuv «tashqi» va «ichki» ga bo’lingan, eksperiment –labaratoriya ishi, tabiiy va psixologik – pedagogik, qo’shimcha metod uning asosiy modifikatsiyasida fiziologik eksperiment. Bundan tashqari, faoliyat mahsulini o’rganishda suhbat va anketa usullarini ajratib o’tdi. Tabiiyki, vaqt bu klassifikatsiyaning qirralarini ta’kidladi. SHunday qilib, psixologiyani falsafa bilan bog’liqligi uni nazariy metodlaridan mahrum qildi, xuddi shunday yaqinlik pedagogika va fiziologiya bilan bu fanlarni psixologik ro’yxatga qo’shilishi bilan ragbatlantirildi.