O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Metodik tadqiqotlar bosqichlari
(Matrusov bo’yicha) 
 
Bosqichlar
Misollar
1 
2 
3 
1 
Tadqiqotning asosiy muammolarini 
aniqlash (adabiyotlar va maktab 
tajribasini o’rganish asosida) 
1. Darslik bilan ishlash usullari
2 
G’oyani olg’a surish 
2.O’quvchilarning bilimi va ko’nikmasi quyidagi 
hollarda yuqori bo’ladi: 
a) ular darslikni tuzilishi va metodik jihozi bilan 
tanish bo’lsa; 
b) 
darslikning 
metodik 
jihozlarini 
ayrim 
elementlaridan foydalanish usullarini bilishsa; 
v) 
o’quvchilarni bilim va ko’nikmalarini 
tekshirishda, 
dars 
jarayonida 
darslik 
keng 
qo’llanilsa;
g) dars davomida darslikdagi matn, haritalar, 
sonlar, rasmlar, jadvallar, savol va topshiriqlar 
bilan doimiy ishlab borilsa; 
3 
Asosiy muammoni yechish va 
g’oyani tekshirish jarayonida 
vazifalarni aniqlash va shakllantirish 
3.Ishni ratsional usullarini aniqlash: 
-tekst bilan; 
-sonli materiallar bilan; 
-harita va rasmlar bilan; 
-darslikdagi savol va topshiriqlar bilan;
4 
Tadqiqot metodini tanlash 
Darslikni metodik jihozini tahliliga, darslardagi 
kuzatishga 
va 
eksperimentga 
tizimli-tarkibli 
yondoshish 
5 
Har bir vazifani yechish uchun 
eksperimental materiallarni 
tayyorlash 
5.Darsning turli bosqichlarida darslikning turli 
variantlaridagi 
metodik 
jihozlanishida 
o’quvchilarning mustaqil ishlari uchun tematik va 
dars planini, topshiriqlarini va tarqatma didaktik 
materiallarni, o’quvchilarni aqliy va amaliy 
harakatlari tartibi haqida ko’rsatmalar ishlab
chiqish va x.k 
6 
Eksperimentni o’tkazish 
6.Eksperimental sinflarda darslik bilan muntazam 
ish 
olib 
boriladi: 
nazorat 
sinflarida 
esa 
odatdagidek.
7 
Tadqiqotni xulosalarini ishlab 
chiqish 
7.Xulosada darslik bilan ishlash o’quvchilarni 
bilim va malakasiga qanday ta’sir ko’rsatgani, 
darslik bilan ishlashni qanday usullari yaxshi 
samara berishi ifodalaniladi. 

---

36 
Oxirgi paytlarda metodik tadqiqotlarda sotsiologik ekspert va matn usullari 
keng qo’llanilmoqda. 
Sotsiologik tadqiqotlarda turli mutaxasisliklar o’rtasida anketa so’rovi 
o’tkaziladi. Olingan ma’lumotlar statistik-matematik usullar yordamida qayta 
ishlanadi va ularning natijalarini tahlili asosida gaografiya ta’limi mazmuniga 
o’zgarishlar kiritiladi. 
Ekspert usullari yordamida ishlab chiqilgan muammoni yechish yo’llari 
aniqlanadi, masalan, geografiya ta’limi mazmuni, o’qitish metodlari va boshqa 
masalalarni muhokama qilishda qo’llaniladi. Bunda asosan ekspertlar xulosalari 
tahlil qilinadi. 
Test usuli hozirgi davrda eng keng tarqalgan usullardan biri hisoblanadi. 
Uning natijalari asosida har bir o’quvchining va sinfning bilim darajasini aniq 
baholash mumkin.