Αzbekiston respublikasi oliy va î‘rta maxsus ta’lim vazirligi q
К 1 tarkibli (0,1 % С) qotishmada sodir bо‟ladigan strukturaviy о‟zgarishlarni kо‟rib
chiqaylik. Bu qotishma 1 nuqtadan past xaroratlargacha sovitilganda suyuq qotishmadan
- ferrit kristallari ajralib chiqa boshlaydi, bu jarayon 2 nuqtada tugaydi. AHNsohasida faqat
- ferrit mavjud bо‟ladi. 3 nuqtasigacha qotishmada hech qanday о‟zgarishlar sodir bо‟lmaydi. 3
nuqtada
-ferrit austenitga aylana boshlaydi va 4 nuqtada bu jaraen tugaydi. NHJ sohasida
qotishma strukturasi
- ferrit bilan austenitdan, HJ chizig‟idan past xaroratlarda esa faqat
austenitdan iborat bо‟ladi. Tarkibida 0,15 % uglerodi bо‟lgan qotishmadan ham 5- va 6-
nuqtalar orasida suyuq qotishmadan ferrit ajralib chiqadi; J nuqtada (1499 о С) suyuq
qotishmaning kontsentratsiyasi В bilan,
-ferrit kontsentratsiyasi Н bilan belgilanadi va J kontsentratsiyali austenit hosil bо‟la boshlaydi. Fazalar qoidasini qо‟llab ( С=К-Ф+1= 2-3+1 = 0)
ni aniqlaymiz, demak, о‟zgarishlar ma„lum muddat (6-6
1
chizigi) о‟zgarmas xaroratda sodir
bо‟ladi.
8- rasm. Kam uglerodli pо’latlarning birlamchi kristallanishi. Tarkibida 0,16...2,14 % uglerodi bо‟lgan qotishmalar ВС va JE chiziqlari bilan
chegaralangan sohada kristallanadi va JE chizig‟idan past xaroratlarda bir fazali austenit
strukturasi hosil bо‟ladi.
Kо‟p uglerodli qotishmalarning birlamchi kristallanish jarayonini 9- rasmdan foydalanib analiz
qilish mumkin.
