O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti “Energetika fakultetining”“issiqlik energetikasi” kafedrasi «Issiqlik energetikasi»

2. Ionit materiallarning xususiyatlari.
Ionitlarning suvda yaxshi dissotsiyalanishi sababli ularning almashuvchi ionlari suvda
erimaydigan yadrosi atrofida qo‟zg‟aluvchan ionlar buluti hosil qiladi.

1 – rasm. 
1 – ionitning erimaydigan ko‟p atomli karkas qismi, 2 – ionitning karkas bilan bog‟langan 
harakatsiz qismi, 3 – ionitning almanuvchi qo‟zg‟aluvchan ionlari. 

---

25
Ionitlar o‟zining struktura tuzilishiga qarab musbat va manfiy zaryadlarga ega bo‟ladi. Agar

ionitning harakatlanuvchi zaryadlari musbat bo‟lsa, bunday ionitlar anionitlar deyiladi.
Ionitlarning ion almashtirish qobiliyatiga ularga yutilgan ionlar miqdori bilan o‟lchanadi va bu
xususiyat ishchi ion almashitirish hajmi deb ataladi va R harfi bilan belgilanadi. Ionitlarning ishchi ion
almashtirish hajmi kattaligi 1 m
3
suvda bo‟kkan ionitga yutilgan ionlar miqdori bilan o‟lchanadi va
g·ekv/l yoki mg·ekv/l ifoda qilinadi.
Ionitlarning suv tozalash qobiliyati nihoyat darajada yuqori va ishonchli hamda uzluksiz
ishlash muddati bir necha yildan iborat.
Ionitlar yordamida suvni tarkibidagi Ca
2+
, Mg
2+
, Na
+
, K
+
kabi kationlar va SO
4
2-
, Cl
-
, NO
3
-
,
HSiO
3
-
kabi anionlardan hamda har xil organik moddalardan yuqori darajada tozalash mumkin.
3. Ionit materiallar tuzilishi. 
Ionitlar neytral, kuchsiz kislotali va ishqorli muhitlarda suvda erimaydigan polimer moddalar
bo‟lib, ular suvda yaxshi bo‟kish, dissosatsiyalanish, tarkibidagi qo‟zg‟aluvchan ionlarni oson ajratish
va suvda gidrolizlanish kabi xususiyatlarga ega ionitlar suvda bo‟kishi ularning hajmi kengayishi bilan
xarakterlanadi. Oddiy sharoitda quruq holatdagi ionit quruq holatdagi ionit hajmining suvdagi bo‟kkan
ionit hajmiga nisbtaini shu ionitning bo‟kish koeffitsienti deb ataladi va bu koeffitsient 1 m
3
quruq
holatdagi ionit bilan xarakterlanadi.