O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi №2018 yil «Tasdiqlayman»

Kriologiya (latincha kruos— sovuq, muz va logos — bilim) umumiy
muzshunoslik, muz haqidagi fan. K. qor qoplami, muzlik, muzlar, muzloqlarning 
fizikaviy, kimyoviy, mineralogik xususiyatlarini o’rganadi.

Kriosfera (latincha kruos— sovuq, muz va speyra — kura) Yer yuzasining
atmosfera, gidrosfera va litosfera o’zaro tutashib turgan hamda muzlar bo’lgan va 
muz hosil bo’ladigan sovuq qobigi.

Ko’l— quruqlikdagi chuqurliklarni to’ldirgan suv havzalari Ko’llar hosil
bo’lishiga ko’ra tektonik (Issiqko’l, Baykal va b.), vulkan ko’llari (vulkan 
kraterlarida — og’zida), muzlik ko’llari (muzlik o’yib hosil qilgan chuqurliklarda,
morenalar to’sib qo’ygan vodiylarda), karst ko’llari, liman ko’llari, o’zan ko’llari, 
sun’iy ko’llar (suv omborlari) bo’ladi. Suv holatiga ko’ra oqar va oqmas ko’llar
bo’ladi. Suvida erigan tuzlar miqdoriga qarab, sho’r (mineralli) va chuchuk 
suvli ko’llarga bo’linadi. Eng katta ko’llar O’rta Osiyoda Kaspiy, Orol, Issiqko’l
va b. K.-lar Yer yuzida quruqli maydonining 1,4%ini (2,1 mln. km
2
) egallagan. 

---

---

Lava (latincha labes — ko’chki)—vulkanlar og’zidan yoki yer po’stidagi
yoriqlardan yer yuzasiga oqib chiqib, gazlarning bir qismini yo’qotgan magma. 
Yer yuzasida lava harorati 1000—1200° bo’ladi. Lavaning qotishidan vulkan tog’
jinslari, mas., bazalt hosil bo’ladi. 


Lab — daryo, ko’l, jar va boshqa suv havzalari sohilining qirg’oq bo’yi
qismi. Joy nomlari tarkibida ham bor. Mas., Buxorodagi Labihovuz. 


Landshaft (nemischa land— yer va shaft — manzara)— tabiiy
komplekslarni umumlashtiruvchi tushuncha: geologik zamini, relyefi, iqlimi, 
tuproqlari, o’simlik turkumi, hayvonot dunyosi, yer osti va yer usti suvlari
rejimining bir xilligi bilan ajralib turadigan va tabiiy chegaralarga ega bo’lgan 
hudud. Landshaftshunoslikda landshaftning uch xil tushunchasi mavjud: 1)
regional tushuncha. Bunda landshaft yer yuzasining tabiiy chegaralangan uncha 
katta bo’lmagan qismi tushuniladi; 2) tipologik, umumlashtiruvchi tushuncha.
Mas., tog’-o’rmon qo’ng’ir tuproqlaridagi butazor-siyrak o’rmonlar landshafti; 3) 
landshaft umumiy tushuncha. Mas., o’rmon landshafti, cho’l landshafti, botqoq
landshafti.