Vijdon erkinligi –
fuqarolarning istagan dinga e’tiqod qilish yoki hech qanday dinga e’tiqod qilmaslik
huquqidir. Vijdon erkinligi
huquqi BMTning Bosh Assambleyasi tomonidan 1981 yil 25 noyabrda qabul
qilingan 36-55-son Rezolyusiyasida belgilangan insonning asosiy huquqlaridan biri hisoblanadi. O‘zbekiston
Konstitutsiyasining 31-moddasida: “Hamma uchun vijdon erkinligi
kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan dinga
e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‘l
qo‘yilmaydi”, deb qayd etilgan.
Vijdon erkinligi
demokratiyaning ajralmas tarkibiy qismidir; u fuqarolarning dinga munosabatlaridan qat’i
nazar, teng huquqligi, barcha diniy konfessiyalarning qonun oldida tengligi, dinga e’tiqod qilish yoki qilmaslikka
nisbatan hech qanday majburiyat yo‘qligi, diniy idora ishlariga davlatning aralashmasligi, dindan siyosiy
maqsadlarda foydalanish mumkin emasligini ifoda etadi. Vijdon erkinligi
dindorlarning diniy his-tuyg‘ularini
haqoratlamagan holda diniy mutaassiblik, jaholatparastlik, da’vat va nizoga, ekstremizmga, qonuniy davlatga
qarshi diniy partiya, jamoa, uyushma, harakat va jamg‘armalar tuzilishiga qarshi tashviqot va targ‘ibot ishlarini
olib borish erkinligini ham kafolatlaydi. Mazkur qonunning 1- va 4-moddalari fuqarolar o‘zlarining dinga
bo‘lgan munosabatini erkin belgilash, marosim va udumlarni bajarish hamda qonun oldida barchaning dinga
bo‘lgan munosabatlaridan qati nazar tengligiga kafolat beradi. O‘zbekistonda din va diniy tashkilotlar davlatdan
ajratilgan, shuningdek, kuch ishlatishni targ‘ibot qilish, millatlar va diniy tashkilotlar orasiga nizo solish uchun
dindan foydalanish va konstitutsiyaviy tuzum asoslariga qaratilgan harakatlar man etiladi. Rasmiy (qonuniy)
maqomga ega diniy tashkilotlarning dinni targ‘ib etishda OAV va matbuotdan foydalanish erkinligi ham qonun
doirasida kafolatlanadi. Masalan, O‘zbekiston musulmonlari diniy idorasi o‘z gazeta va jurnallariga, nashriyot va
kutubxonasiga ega bo‘lib, ularni tarqatishda aloqa muassasalaridan bemalol foydalanmoqda. Hozirgi davrda
mamlakatimizda 16 ta diniy konfessiya – uyushma mavjud bo‘lib, bularning eng yiriklari islom, pravoslav va
yahudiylikdir. Ular ixtiyorida masjidlar,madrasalar, sinagogalar, cherkovlar, jurnal va gazetalar bor.
Bugun O‘zbekiston musulmonlaridanminglab fuqarolar haj ziyoratiga,umra safariga bemalol borib
kelmoqdalar. Barcha fuqarolar uchun Vijdon erkinligi