O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar

Jamoatchilik surishtiruvi.
Jamoatchilik surishtiruvi keng jamoatchilikka ma’lum 
bo‘lmagan va kam o‘rganilgan, ayni paytda, jamoatchilik qiziqishini uyg‘otgan muammoni 
atroflicha va batafsil tadqiq etish maqsadida o‘tkaziladi. Jamoatchilikning qiziqishini 
uyg‘otadigan masalalar jumlasiga jinoyatchilikni fosh etish yoki oldini olish, jamoat tartibini 
buzish, korrupsiya va adolatsizlikni fosh etish, odamlarning salomatligi va xavfsizligini himoya 
qilish, ijtimoiy muhim masalalar bo‘yicha etarli ma’lumot asosida qarorlar qabul qilinishi uchun 
zarur bo‘lgan axborotni ommalashtirish kabilarni kiritish mumkin.
Jamoatchilik surishtiruvining ob’ekti ko‘pchilikni qiziqtirgan har qanday hodisa, voqea 
yoki tamoyil bo‘lishi mumkin. 
Boshlangan surishtiruvlarda mazkur muammoga qiziqqan jamoat tashkilotining har qanday 
a’zosi ishtirok etishi mumkin. Jamoatchilik surishtiruvini boshlagan jamoat tashkiloti 
jamoatchilik surishtiruvining etakchisi mavqeiga ega bo‘ladi. Etakchi surishtiruvga foyda 
keltirishi mumkin bo‘lgan mutaxasis va shaxslarni jalb etishi mumkin. SHu bilan birga, etakchi 
surishtiruvning har qanday bosqichida har qanday ishtirokchini surishtiruvdan chetlashtirishi 
mumkin. Bunda u chetlashtirishning sabablarini bayon qilishi lozim.

---

227 
Etakchi tashkilotning qarorisiz masalani muhokama bosqichiga olib chiqishi mumkin 
emas. SHuning uchun masalani keyingi bosqichga olib chiqishdan avval etakchi avvalgi 
bosqichda barcha vazifalar bajarilganiga ishonch hosil qilishi lozim.
Surishtiruvning barcha bosqichlarini yopiq rejimda o‘tkazish tavsiya etiladi. Bu esa, 
surishtiruv doirasidagi barcha masalalar, tahlillar, tortishuvlar va boshqa materiallar faqatgina 
surishtiruv ishtirokchilariga ma’lum qilinishini anglatadi. Bundaycheklash oxirigacha 
tekshirilmagan axborot va materiallartarqab ketishining oldini olish maqsadida amalga oshiriladi. 
Biroq, surishtiruv jarayonida shunday vaziyat ham vujudga kelishi mumkinki, unda surishtiruv 
olib borilayotganiga jamoatchilikning e’tiborini tortish zarur bo‘lib qoladi. Bunday hollarda 
surishtiruvga yangi odamlar, yangi ekspertlar va jurnalistlarni jalb qilishga to‘g‘ri keladi. 
Surishtiruvning yakunlari bo‘yicha tayyorlangan hujjat jamoatchilik muhokamasiga olib 
chiqiladi. Muhokama jarayonida bildirilgan taklif, mulohaza va e’tirozlar yakunlovchi hujjatda 
aks ettiriladi. YAkunlovchi hujjat ko‘pchilik ovoz bilan ma’qullangandan keyin, u 
jamoatchilikka etkazilishi, ommaviy axborot vositalarida e’lon qilinishi mumkin.