170
jarayonida qo‘llaniladigan buxgalterlik prinsiplarini muvofiqlashtirishga erishish
maqsadida tuzilgandir.
Gap shundaki, BMT davlatlararo ekspert guruhi bir qancha korporatsiyalar
bo‘yicha hisobni tashkil etish amaliyoti va 46 milliy hisob tizimi bo‘yicha hisobot
berilishini o‘rganib chiqib, ko‘p ko‘rsatkichlar bo‘yicha
milliy hisob tizimlarini
taqqoslab bo‘lmasligi haqidagi xulosaga keldi. Markaz hisobotida shunday
xulosaga kelindi: ayrim rivojlangan mamlakatlarda ko‘p sonli kompaniyalar hisob
davrining oxirigacha e’lon qilingan foydaga tenglash maqsadida turli rezerv
tizimlarini ishlatadilar. Milliy hisob tizimlarida amaldagi barcha belgilari bo‘yicha
rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda milliy tizimlarni
ajratib turgan bir
qancha farqlar o‘rin egallar ekan.
Mutaxassislar tomonidan 13 ta milliy hisob tizimining o‘rganilishi shuni
ko‘rsatdiki, ulardan faqat 4 tasidagina (Germaniya, AQSh, Angliya, Yaponiya)
resurslarni baholash uslubiyati davlat tomonidan qonuniy ravishda belgilab
qo‘yilar ekan. Natijada resurslar eng kam
baholash usulida hisoblanib, davlat
foydasini ko‘zlaydi, chunki, kompaniya bu holda foyda summasini maksimal
darajada ko‘rsatishga majbur bo‘ladi.
Bu milliy tizimlarning yana 23 tasini o‘rganish shuni ko‘rsatadiki, ulardan 8
tasida (Avstraliya, Belgiya, Kanada,
Fransiya, Italiya, Norvegiya, Shvetsiya,
Shveytsariya)
davlat uchun emas, balki korxona uchun qulayroq sharoit yaratar
ekan. U tashqi bozorda milliy iqtisodiyotni rivojlantirish va qator boshqa
sharoitlarni taqozo etadi. To‘la ishonch bilan aytish mumkinki, milliy buxgalteriya
hisobi yangi yo‘nalishlarni ishlatish hisobi bilan mamlakat
iqtisodi rivojlanishi
ma’lum taktik va strategik vazifalarini yechishga imkon beradi. Buxgalteriya
hisobi milliy tizimlari tahlili nuqtai nazaridan firmalarning mablag‘ va resurslarini
chet el valyutasida aks ettirilishi qiziqish uyg‘otadi.
Balans tuzilgan sananing joriy kursi bo‘yicha baholangan chet el valyutasida
balans moddalarining kengayish darajasi bo‘yicha tahlil o‘tkazildi va ma’lumotlar
tuzildi. Bu jihatdan firmalarga ko‘proq darajada qulayliklar Fransiya,
Yaponiya,
171
Norvegiya, Niderlandiya, Angliya, Shveytsariya mamlakatlarida,
Avstraliya va
AQSh firmalari uchun esa kamroq qulayliklar mavjud ekanligi aniqlandi.
Dostları ilə paylaş: