O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti sug’urta fakulteti

1-jadval 

O’zbekiston sug’urta bozorining asosiy ko’rsatlichlar.mlrd.so’m

3

 

Yil 

Sug’urtalovchilar 

soni 

Yig’ilgan 

sug’urta 

mukofotlari 

Sug’urta 

javobgarligi 

Sug’urta 

qoplamalari 

2008 

33 

88.1 

35 715.6 

15.5 

2009 

34 

146.1 

54 786.9 

20.7 

2010 

33 

171.4 

69 139.7 

27.0 

2011 

37 

212.1 

91 790.6 

44.5 

2012 

33 

285.9 

111 265.1 

46.0 

2013 

31 

338.5 

161 580.4 

66.9 

2014 

31 

439.1 

240 519.7 

74.6 

2015 

30 

515.6 

262 845.4 

99.8 

2016 

26 

692.5 

325 861.6 

130.4 

 

Sug‘urta  tashkilotlari  keng  qatlamli  salohiyatli  mijozlarni  sug‘urta 

himoyasiga  jalb  etish  uchun  ularning  manfaatiga  mos  keladigan  yangi  sug‘urta 

mahsulotlarini  ishlab  chiqmoqdalar.  Bunga  ular  o‘rtasida  raqobat  muhitini 

kuchayotganligi ham ijobiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ayniqsa, O‘zbekistonda sug‘urta 

sohasini  rivojlantirish  uchun  hukumat  tomonidan  qabul  qilinayotgan  farmon  va 

qarorlar  sug‘urta  xizmatlari  ko‘rsatish  sifatini  yuqori  bosqichga  ko‘tarilishiga 

qo‘lay shart-sharoitlar yaratmoqda.  

Sug‘urta  tizimi  rivojlanishini  davlat  tomonidan  qullab-quvvatlanishi 

jismoniy  va  yuridik  shaxslarning  ehtiyojiga  mos  ravishda  sug‘urta  xizmatlarini 

ko‘rsatish  ko‘lamini  kengayishiga  xizmat  qilishi,  tabiiy.  Shu  o‘rinda  ta’kidlash 

zarurki,  bozor  munosabatlari  elementlarining  hayotimizga  tobora  kirib  kelishi  bir 

tomondan,  tadbirkorlik  faoliyatini  takomillashuviga,  boshqa  tomondan,  ana  shu 

faoliyatni  amalga  oshirish  bilan  bog‘liq  xavf-xatarlarni  vujudga  kelishiga  olib 

keladi.  Bunday  xavf-xatarlardan  biri  yuridik  yoki  jismoniy  shaxslarning  uchinchi 

                                           

3

 

O’zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligining 

www.mv.uz

  internet  saxifasi 

ma’lumotlari asosida muallif tomonidan tayyorlandi

.  

---

15 

 

shaxslarga zarar etkazish ehtimolining mavjudligidir. YUridik va jismoniy shaxslar 

o‘z  faoliyatlarini  amalga  oshirish  natijasida  behosdan,  ko‘tilmaganda  uchinchi 

shaxslarning  hayotiga,  sog‘lig‘iga  va  mulkiy  manfaatlariga  zarar  etkazishlari 

mumkin.  Etkazilgan  zarar  moddiy  va  ma’naviy  tusda  bo‘lib,  ularni  qoplashda 

sug‘urtaning imkoniyatlaridan foydalanish mumkin.  

Bir  tomondan  sug‘urta  tashkilotlari  o‘rtasida  mijozlarni  jalb  etish  uchun 

raqobat muhitini keskinlashuvi, ikkinchi tomondan, bozor munosabatlari sharoitida 

yuridik  va  jismoniy  shaxslarning  uchinchi  shaxsga  zarar  keltirish  javobgarligi 

kuchayishi  munosabati  bilan  mazkur  javobgarlikni  sug‘urtalash  bilan  bog‘liq 

sug‘urta sohasi paydo bo‘ldi.  

  To‘g‘ri,  amaldagi  qonun  hujjatlarida  yuridik  va  jismoniy  shaxslar  uchinchi 

shaxslarga zarar etkazganda ko‘rilgan zarar ayibdor tomonidan qoplanishi belgilab 

qo‘yilgan.  Ammo,  tajriba  shuni  ko‘rsatmoqdaki,  jabrlanuvchiga  zararni  qoplash 

uchun  har  doim  ham  aybdorda  pul  mablag‘lari  bo‘lavermaydi.  SHu  sababli, 

yuridik va jismoniy shaxslarning uchinchi shaxslar oldidagi javobgarligini sug‘urta 

qilishga ehtiyoj tug‘iladi. 

  O‘zbekiston  Respublikasi  sug‘urta  xizmatlari  bozori  shakllanishining 

dastlabki  yillarida    javobgarlikni  sug‘urtalash  hali  o‘z  o‘rnini  topmagan  edi. 

Holbuki,  bunday  sug‘urta  turlari  rivojlangan  mamlakatlarda  allaqachon  sug‘urta 

bozorining muhim segmentlaridan biriga aylangan 

Mustaqillik  yillarida  javobgarlikni  sug‘urtalash  borasida  talay  yutuqlarga 

erishildi.  Transport  vositalari  egalarining  fuqarolik  javobgarligini  majburiy 

sug‘urta qilish,  kasbiy javobgarlikni sug‘urta qilish kabi sug‘urta turlari ommaviy 

ko‘rinishga ega bo‘lib bordi.    

2000-2016  yillarda  O‘zbekiston  sug‘urta  bozorida  javobgarlikni  sug‘urta 

qilishning qo‘yidagi turlari amalga oshirilmoqda: 



  Transport  vositalari  egalarining  uchinchi  shaxs  oldidagi  fuqarolik 

javobgarligini majburiy va ixtiyoriy sug‘urta qilish. 



  Yuk  tashuvchilarning  uchinchi  shaxs  oldidagi  fuqarolik  javobgarligini 

sug‘urta qilish. 

---

16 

 



 

Lizinga  oluvchining  lizing  to‘lovlarni  to‘lay  olmaslik  javobgarligini 

ixtiyoriy sug‘urta qilish. 



  Qurilish-montaj ishlarini olib borishda uchinchi shaxslarga zarar etkazish 

javobgarligini majburiy va ixtiyoriy sug‘urta qilish. 



 

Qishloq  xo‘jalik  tovar  ishlab  chiqaruvchilarning  kontraktatsiya  va 

f’yuchers shartnomalari bo‘yicha ajratilgan avans mablag‘larini o‘z vaqtida qaytara 

olmaslik javobgarligini sug‘urta qilish. 



  Aksiyadorlik  jamiyatlarining  investorlar  oldidagi  javobgarligini  sug‘urta 

qilish. 



 

Auditorlarning kasbiy javobgarligini ixtiyoriy sug‘urta qilish. 



 

Bojxona    brokerlarining kasbiy javobgarligini sug‘urta qilish. 



 

Tibbiy xizmat xodimlarining kasbiy javobgarligini sug‘urta qilish. 



 

Advokatlarning kasbiy javobgarligini sug‘urta qilish. 



 

Notariuslarning kasbiy javobgarligini sug‘urta qilish. 

Baholovchilar kasbiy javobgarligini sug‘urta qilish va boshqalar.