O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “Biznes va tadbirkorlik” kafedrasi

11-chizma. Yalpi taklif egri chizig’ining keyns kesmasidagi muvozanati 
Yalpi taklif o’zgarishining narxlarning va ishlab chiqarishning muvozanatli 
darajasiga ta’sirini 6-chizma misolida ko’rib chiqamiz. Narxdan boshqa omillar 
ta’sirida yalpi taklifning AS
1 
dan AS
2 
ga siljishi natijasida ishlab chiqarish 
xajmi Y
1
dan Y
2
gacha kamayadi, narxlar darajasi esa R
1
dan R
2
gacha 
ko’tariladi, ya’ni stagflyatsiya ro’y beradi.
12-chizma. Yalpi taklif o’zgarishining ta’siri 
Boshqa bir vaziyatda, masalan, narxlarga bog’liq bo’lmagan omillardan 
birortasi o’zgarib, yalpi taklifning o’zgarishiga olib kelsin. Ya’ni, erning narxi 
pasaysa, korxonalardan olinadigan soliqlar kamaysa va bular natijasida 

---

58 
mahsulot birligiga ketgan sarf-xarajatlar qisqarsa, unda jami taklif egri chizig’i 
AS
1
dan AS
3
holatga siljiydi. Bunda narxlar muvozanat darajasi R
1
dan R
3
ga 
qadar pasayadi va ishlab chiqarishning muvozanatli hajmi Y
1
dan Y
3
qadar 
oshadi, ya’ni, iqtisodiy o’sish holati ro’y beradi.
Tayanch so’z va iboralar
: yalpi talab, yalpi talabga ta’sir etuvchi omillar, 
foiz stavkasi samarasi, boylik samarasi, import xaridlari samarasi, yalpi taklif, 
yalpi taklifga ta’sir etuvchi omillar, resurslar narxining o’zgarishi, mehnat 
unumdorligi va texnologiya, hukumat tartibga solish vositalari, yalpi talab 
determinantlari, AD-AS modeli, makroiqtisodiy muvozanat. 
 
Nazorat savollari 
1.Yalpi talab deganda nimani tushunasiz? 
2. Yalpi talabga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi? 
3. Yalpi talabga ta’sir etuvchi narxga bog’liq omillarga nimalar kiradi? 
4. Yalpi talabga foiz stavkasi samarasi qanday ta’sir ko’rsatadi? 
5. Qanday omillar ta’sirida yalpi talab egri chizig’i siljishi yuz beradi? 
6. Yalpi talab egri chizig’ining o’ngga yuqoriga siljishi qanday vaziyatlarga xos? 
7. Yalpi taklif deganda nima nazarda tutiladi? 
8. Yalpi taklif egri chizig’i siljishiga nimalar ta’sir etadi? 
9. Yalpi taklif egri chizig’i qanday kesimlardan iborat va har bir kesimda 
makroiqtisodiy ko’rsatkichlar qanday bo’ladi? 
10. AD-AS modelining mohiyati nimadan iborat va qanday ahamiyatga ega?