83
bo’lsa, pulga bo’lgan talab shuncha past bo’ladi va aksincha,
foiz stavkasini
pasayishi bilan pulga bo’lgan talab oshadi.
Chizmadagi D
m
chizig’i foiz stavkasining xar bir mumkin bo’lgan miqdorida
odamlar bitimlar va jamg’armalar uchun istagan pulning umumiy miqdorini
ko’rsatadi.
r
D
m
0
Pulga bo’lgan talab
M
19-chizma. Foiz stavkasi va pulga bo’lgan talab o’rtasidagi o’zaro bog’liqlik
8.3. Pulga bo’lgan talabning keynscha nazariyasi
Keyns iqtisodiy agentlar pulni ushlab turishlariga nima sabab bo’lishini
o’rganish asosida pulga talab bildirishdagi uchta sababni, ya’ni transaktsion,
ehtiyotkorlik va chayqovchilik sabablarini ajratadi.
Pulga talab bildirishning transaktsion sababi
iqtisodiy agent kundalik
transaktsiyalar, ya’ni bitimlarni amalga oshirish uchun qo’lida qancha pul ushlab
turishni hohlashini ko’rsatadi. Pulga talab bildirish transaktsion sababining eng
sodda formulasi quyidagi ko’rinishga ega:
M
d =
kPY
Bu
erda M
d
- pulga bo’lgan transaktsion talab, k-
pulning aylanish tezligiga
teskari proportsional bo’lgan kembridj koeffitsienti, P- narx darajasi, Y-daromad.
Shunga muvofiq ravishda transaktsion talabning real miqdorini quyidagicha
ifodalash mumkin:
M
d
/P= kY
Ehtiyotkorlik sababi bo’yicha pulga talab qo’zda
tutilmagan holatlar uchun
iqtisodiy agentlar qanday miqdordagi pullarni ushlab turishni hohlashini bildiradi.
84
Keltirilgan ikkisabab o’rtasidagi farq shundaki, transaktsion sabab rejalashtirilgan,
ehtiyotkorlik sababi esa ko’zda tutilmagan xarajatlar bilan bog’liq.
Chayqovchilik sababi bo’yicha pulga talab turli foiz stavkalarida uy
xo’jaliklari qanday miqdordagi pullarni ushlab turishini hohlashini anglatadi. Foiz
stavkalari o’rtasidagi farq unchalik katta bo’lmaganda
chayqovchilik sababi
bo’yicha pulga talabni quyidagi chiziqli funktsiya ko’rinishida ifoda etish mumkin:
M
d
= M
i
(i
max
- i
min
)
Baumol-Tobin modeli har bir davr boshlanishida daromad uy xo’jaliklariga
naqd emas, balki depozitga kafolatlangan foizli daromad bilan o’tkazilishini
ko’zda tutadi. Shuning uchun pulni naqd olish uchun uy xo’jaliklari konvertirlash
bo’yicha xarajatlarni va omonat miqdoridan olinadigan omonatga foizli daromadni
yo’qotishni minimallashtirishi lozim.
Dostları ilə paylaş: