O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Birinchi fazada 
– yangi mahsulotni ishlab chiqarishga joriy 
etishda – yutuq eng avvalo, fan-texnika darajasiga bog‗liq bo‗ladi. 
Shuning uchun yuqori malakali mehnat asosiy omil bo‗lib xizmat qiladi. 
Ikkinchi o‗rinda boshqaruv mehnati turadi, uning asosiy vazifasi 
tovarlarni keng miqyosda ishlab chiqarishga o‗tishning eng qulay yo‗lini 
qidirib to‗ish hisoblanadi, mazkur bosqichda ishlab chiqarish kichik 
ko‗lamda olib borilishi tufayli kapital oxirgi o‗rinda qoladi. 
―Mahsulotning hayotiy sikli‖ nazariyasiga ko‗ra yangi mahsulotni ishlab 
chiqarishga joriy etish eng kuchli ilmiy kadrlar va yuqori malakali ishchi 
kuchi to‗plangan rivojlangan mamlakatlarda amalga oshiriladi. 
Ikkinchi fazada 
ommaviy ishlab chiqarish yo‗lga qo‗yiladi. 
Bunday ishlab chiqarish industrial baza quvvatiga, ishlab chiqarish 
strategiyasiga bog‗liq bo‗ladi. Bunda kapital va boshqaruv mehnati 
asosiy rol o‗ynaydi. Yuqori malakali mehnat esa, endi faqat texnologik 
ishlab chiqarishning muayyan sur‘atini ushlab turish vazifasini o‗taydi, 
o‗rta va past malakali ishchilar mehnati bilan birga ikkinchi o‗rinni 
egallaydi. Demak, fan-texnika jihatidan yetakchi bo‗lmagan, lekin 
ortiqcha kapitali ko‗p bo‗lgan o‗rtacha rivojlangan mamlakatlarda 
mahsulot ishlab chiqarishning ikkinchi ―hayotiy sikli‖ davom etadi. 
Uchinchi faza
uchun bir xil texnologik asosda mahsulotlarni 
ommaviy tarzda ishlab chiqarish xos. Malakasiz mehnat birinchi o‗ringa 
suriladi, u o‗z mavqeyini saqlab qolgan kapital bilan bir qatorda turadi. 
Olimlar, muhandislar va menejerlar mehnatining ahamiyati keskin pasayadi. 

---

304 
Bundan bu fazada mahsulot ishlab chiqarish soddalashib, malakasiz 
ishchilar zaxirasi ko‗p bo‗lgan rivojlanayotgan mamlakatlarda ommaviy tus 
olishini ko‗rish mumkin. 
Keyinchalik mazkur mahsulotga talab, pasayadi, uning o‗rnini 
qoplovchi yangi mahsulot ishlab chiqarish fazasi qaytadan boshlanadi.