O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova

 
```` 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1.5 -rasm. Tadbirkorlik tizimida marketing – miks elementlari 
 
Marketing – miks nazariyasi va amaliyotinig rivojlanishi va uning 
asosida korxona va firmalarda marketing tadbirlarining rejalashtirilishi 
marketing – menejment nazariyasi, uslubiyoti va usullarining shakllani-
shiga olib keldi. Marketing menejmentning ilmiy yo‘nalish va 
tadbirkorlikni tashkil qilishga yangicha yondashuv sifatida shakllanishi-
ga nafaqat marketingning qo‘llanilishi, balki bozor sharoitida firma va 
korxonalarning maqsadli ravishda faoliyatini yo‘naltirilganligi, 
avvalambor, iste’molchilarning talab va ehtiyojlarini qondirish so‘ngra 
foyda olish yotganligi sabab bo‘ldi. Marketing jarayonini turli vaziyat-
lardan kelib chiqqan holda boshqarish, tegishli marketing siyosati va 
Korxonaning maqsadlar 
tizimi 
Tashqi 
bozorlarga 
chiqish 
Marketing 
maqsadlari 
Bozor ulushini 
egallash, 
raqobatbar-
dosh bo’lish 
Marketing rejasi 
Resurslarni 
joylashtirish 
jarayoni 
Faoliyat 
masshtablarini 
belgilash 
Marketing-miks 
Kommuni- 
katsion 
siyosat 
Kelishuv 
siyosati 
Taqsim-
lash 
siyosati
Tovar 
siyosati 
 
Bozor 
Firmaning marketing taqsimotlari. 
Firma natijaviy ko’rsatkichlari reja 
bilan mosmi? 
Yo‘q 
Uzoq muddatli 
Qisqa m
uddatli 

---

34 
tadbirini qo‘llash raqobat sharoitida juda muhimligini firmalar juda 
yaxshi anglab oldi. Ishlab chiqaruvchidan to iste’molchiga tovar va 
xizmatlar yetib borguncha qanchadan qancha muloqot auditoriyasi 
obyektlariga duch kelinadi, o‘zaro ta’sir va aks ta’sir albatta yuqori 
madaniyat va hamkorlik asosida amalga oshirilsa, natija yuqori bo‘ladi. 
1980-yilning o‘rtalarigacha marketing tovarlarni taqsimlash va 
sotish usuli sifatida qaralganligi bozor va kuchli raqobat sharoitida tovar 
va xizmatlar bozori tarmog‘ining rivojlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, 
marketing tizimi subyektlari o‘rtasida kommunikatsiya aloqalarini 
yuqori darajada o‘rnatishga to‘sqinlik qildi. Marketing jarayonlarining 
ijtimoiy va ekologik yo‘naltirilganligi marketingni boshqarish kon-
sepsiyasining sotishga yo‘naltirilganligini chekladi. Demak, bu mar-
keting faoliyatida sotish, reklama, taqsimlash va narx shakllanishidan 
tashqari marketing funksiyasining integrallashgan funksiyasi, ya’ni 
marketingni boshqarish iqtisodiyotning har bir bosqichi uchun muhim 
funksiya sifatida shakllandi.