O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi
Yüklə 2,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
dunyoqarashi
sifatida o‗rganilishi mumkin.[2] Shaxs mayli – bu avvalgi tajribada shakllangan, ob‘etni aynan ma’lum shaklda idrok qilish, tushunish yoki u bilan harakat qilishga tayyorlik, moyillik. Ko‗pchilik mayllarning yanglish mohiyati, yokiinson shaxsiy tajribasidagi ba‘zi faktlardan shoshilinch va etarlicha asoslanmagan holda chiqarilgan xulosalarning natijasi, yoki fikrlash stereotiplarini – ma‘lum ijtimoiy guruhda qabul qilingan xillarga ajratilgan mulohazalarni tanqidsiz o‗zlashtirish natijasi bo‗lib hisoblanadi. Jamiyat hayotidagi turli faktlarga (hodisalar, odamlar va boshqalar) nisbatan 69 ogohlantirish xususiyatiga ega bo‗lgan mayllar ijobiy va salbiy bo‗lishi mumkin. Mayllar u yoki bu darajada anglanmagan bo‗lishi mumkin. Psixologik tadqiqotlar tomonidan mayl tuzilishida uch tarkibiy qism ajratiladi: kognitiv tarkibiy qism inson bilishga va idrok qilishga tayyor tasvir namunasidir; emotsional- baholash tarkibiy qismmayl ob‘ektiga nisbatan xayrixohlik va xush ko‗rmaslik majmuasidir; hulq - atvor tarkibiy qism – mayl ob‘ektiga nisbatan ma‘lum tarzda harakat qilish, iroda kuchini amalga oshirishdir. Psixologiya tarixida shaxsning psixologik mohiyati haqidagi tasavvurlarga ko‗p marta o‗zgartirishlar kiritilgan. Avvalambor, shaxsni, aynan, psixologik tushuncha sifatida anglashning zaruriyati bilan bog‗liq nazariy qiyinchiliklarni bartaraf etishning eng ishonchli vositasi shaxsni psixologik voqelik kabi tashkil etuvchi tarkibiy qismlarni sanab o‗tish hisoblanadi. Bu holatda shaxs inson psixikasining sifatlari, xossalari, qirralari, o‗ziga xos xususiyatlarining to‗plami sifatida maydonga keladi. Muammoga bunday yondoshish A.V. Petrovskiy tomonidan «kolleksiya to‗plash» deb nomlangan, bunda shaxs o‗zida temperament, xarakter, qiziqishlar, layoqatlar va h.k.larning qirralarini mujassamlashtirgan qandaydir kattalik, hajmga aylanadi. Shaxsning psixologik tuzilishini quyidagi ko‘rinishda tasavvur etish mumkin |