O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi

Clostridium avlodiga kiruvchi bakteriyalarda klostridial va plektridial xil spora hosil bo`ladi.
Batsillyar spora hosil qilishda endospora hujayraning markazida ekssentral ravishda yoki terminal joylashadi, bu 

o`z navbatida bakteriyaning turiga bog`liq bo`ladi. Bu xil spora hosil qilish bilan tanishish uchun uch kunlik pepton

agaridagi Bacillus mycoides kulturasidan "ezilgan tomchi" usulida preparat tayyorlanadi. Mikroskop ostida 
kuzatilganda silindrsimon tayoqcha ichida sporalar ko`rinadi.
Bir qator anaerob batsillalarda spora hosil bo`lganda hujayra o`rtasi birmuncha kengayadi va dugsimon shaklga 

aylanadi. Spora kengaygan qismida joylashadi-markazda yoki birmuncha markazdan chetroqda joylashadi. Bu

klostridial tipdagi spora hosil qilish bo`lib, ko`pincha klostridium avlodiga kiruvchi bakteriyalarda uchraydi,
jumladan, Cl. pasteurianum turida. Bu tip spora hosil qilishini kuzatish uchun Eshbi oziqa muhitining boyitilgan 

---

---

10

kulturasidan "ezilgan tomchi" preparati tayyorlab, ko`riladi. Preparat tayyorlash uchun probirka devoridan material 
qirib olinadi. Preparatda dugsimon ko`rinishdagi hujayralar ichida yirik yaltiroq sporalar ko`rinadi.
Uchinchi xil spora hosil qilish - plektridial spora hosil qilishdir. Bunda hujayra kengayib, bir tomoni 

dumaloqlashadi va baraban tayoqchasiga yoki tennis raketkasiga o`xshab qoladi.

Spora hosil bo`lishining plektridial tipi klostridial tipi singari Clostridium avlodining vakillariga xarakterlidir. 

Spora hosil bo`lishining bunday tipi bilan tanishish uchun tayyor fiksirlangan va bo`yalgan preparatdan 

foydalaniladi. Plektridial shakllar anaerob moy kislotali bakteriyalarning (C. felsineum) boyitilgan kulturalarida shu
bilan birga anaerob ammonifikatsiya qiluvchi batsillalarning (C. sporogenes va C. putrificum) boyitilgan kulturasida 
oson aniqlanadi.
Sporalarni bo`yash uchun Peshkov usulidan foydalaniladi. Bu usulda sporalar va tsitoplazma qizdirilib, 

bo`yaladi. Preparat suv bilan yuvilganda, tsitoplazma rangsizlanadi, spora esa bo`yoqni saqlab qoladi.

Yog`sizlantirilgan buyum oynasida surtma tayyorlanib, havoda quritiladi alangada fiksirlanadi. So`ngra Lofflerning 
moviy metilen bo`yog`i surtma ustiga qo`yiladi. Buyum oynasi alanga tepasida tutilib, bo`yoq qaynaguncha
qizdiriladi. Qurigan bo`yoq o`rniga yana yangisi quyilib turiladi. Shu tarzda 10 - 20 sekund davomida bo`yaladi. 
Buyum oynasi sovitilgach esa preparat suv bilan yuviladi va 30 sekund davomida 0,5% li neytral qizil yoki