O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus vazirligi samarqand davlat universeteti

Deflyator
ko‗rsatkichi quyidagi formula bilan hisoblaganadi: 

 Qi1 Pi1 
Deflyator = -------------* 100 

 Qi1 Pi0 
Bu yerda: i – deflyatorni hisoblash uchun bozor savatiga kiritilgan 
tovarlar soni; 
Qi1 – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar yoki xizmatlar 
hajmi miqdori (Masalan 2 kg shakar, 2 dona ko‗ylak va x.k); 
Pi1 – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i — mahsulotning shu 
yilga bahosi; 
Pi0 – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i – mahsulotning bazis 
yildagi bahosi. 
Deflyatorni hisoblash shartlari: 
-odatda o‗tgan yilga nisbatan hisoblanadi; 
-bozor savati joriy yilda aniqlanib keyingi yillarda o‗zgartirilishi 
mumkin; 
-bozor savatiga ham iste‘mol ishlab chiqarish xarakteridagi 
tovarlar va xizmatlar kiritiladi; 
-bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlar turlarining umumiy 
YaIM dagi ulushi katta qismini tashkil qilishi kerak; 
-bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlar hajmlari o‗rtasidagi 
nisbat ularning YaIM dagi ulushlari o‗rtasidagi nisbatga mos kelishi 
kerak. 
Nominal YaMM 
Real YaIM = ———————— *100 
Deflyator 

---

30 
Iste’mol narxlari indeksi
quyidagicha aniqlanadi: 

 Qi0 Pi1 
INI = -------------------*100 

 Qi0 Pi0
Bu yerda: 
Qi0– bazis yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar va xizmatlar 
hajmi; 
Pi1 – i – tovarning joriy yildagi bahosi; 
Pi0 – i – tovarning bazis yildagi hajmi. 
Iste‘mol narxlari indeksi hisoblashning shartlari; 
-bozor savati bazis yil uchun aniqlanadi va bir necha yil davomida 
o‗zgarmaydi; 
-bozor savatiga faqat iste‘mol xarakteridagi tovarlar va xizmatlar 
kiritiladi; 
-bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlarning hajmi iste‘mol 
xarajatlarining katta qismini tashkil etishi kerak. 
INI ko‗rsatkichining kamchiligi shundaki bozor savati tarkibi 
o‗zgarmas bo‗lganligi tufayli aholi iste‘moli tarkibida tovarlar va 
xizmatlar ulushining o‗zgarganligini, shuningdek tovarlar va xizmatlar 
sifatida ro‗y bergan o‗zgarishlarni hisobga olish imkonini bermaydi Shu 
sababli bu indeks baholar darajasini biroz oshirib ko‗rsatadi.