O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi. Toshkent davlat agrar universiteti

3.Mintaqaviy bo’linmalardagi savdolarda ishtirok etish. 
Birjaning mintaqaviy bo’limlarida faoliyat ko’rsatayotgan brokerlarga birinchi 
bo’lib ular qaysi mavqeini ishtirok etishliklarini bildirishi talab etiladi.Masul 
mutaxassis bunday talabnomani olgan dan keyin savdo vaqtida  bosh maklerga  savdo 
zaliga tegishli movqeylarni ko’rsatgan xolda so’rov noma yuboradi. So’rovnomani
olgan bosh makler savdo zalidagi va birjaning mintaqaviy bo’linmalardagi barcha 
brokerlik idoralariga movqeylar bo’yicha takliflar yuboradi. Ijobiy javob olingandan 
so’ng u so’ralgan movqeylarga o’tadi. 

---

Mintaqaviy bo’linmalarda ishtirok etadigan brokerlik idoralari o’rtasida Kim 
ochdi savdosi yuzaga kelgan xolda ularning kelib tushish ketma ketligida amalga 
oshiriladi. Kim ochdi savdosi tadbiri esa savdo zalida ishtirok etadigan bosh makler
tomonidan taynlanadi. 
4. Bitimlarni tuzish va ro’yxatga olish. 
Birja bitimlari bu birja savdosi natijasida brokerlik firmalari (idoralari, bitim) 
chek tuzishda birja boshqarmasi kengashining 16 sentyabr 1991 yilda tasdiqlangan 
«Birja savdosi qoidalari» da ko’rsatilgan tartibda amal qiladi.
Birja bitimi birja yegilishida amalga oshiriladi, birja bitmlari faqat shaxsan 
birja a’zolari bilan emas shuningdek ularning nomidan ish olib boruvchi brokerlik 
idorasi a’zosi bilan xam tuzilishi mumkin. Birja bitmlari va birjada xarakatda bo’lgan 
tovar va qimmatbaho birligi uchun tuziladi. Birja savdosi qoidalariga muvofiq davlat 
buyurtmasi va Respublikalararo majburiyatlarni ta’minlash uchun yetkazilgan tovarlar 
xajmidan ortiqchasi birjalarda tadbirkorlarga erkin narxda sotish uchun ruxsat 
beriladi. Fond birjalarida bitmlar faqat qonunchilik, xususan amal qilayotgan 
qimmatbaho qogozlar to’grisidagi qo’llanmada mo’ljallangan tartib asosida 
chiqarilgan va xarakat qilayotgan aksiyalar va bolshqa qimmatbaxo qogozlar bilavn 
tuziladi. Ikki tomondan tuzilgan birja bitimlari ogzaki, yozma ravshda amalga 
oshirilishi mumkin. Bitim makler orqali tuzilganda yozma shaklda bitim tuzish 
shartdir.
Birja bitimining xususiyatlari quyidagilardan iborat: 
a) bitimni amalga oshirish joyi – birja yigilishida: 
b) birja sub’ektlari – birjaning a’zolari (doimiy va o’zgaruvchan) 
v) birja buyumi – tovarlar, qimmatbaxo kogozlar (kotirovka savdoda ishtrok 
etish uchun qo’yilgan) 
g) birja bitmlari faqat birjada tuziladi, lekin xar doim birjadan tashqarida 
amalga oshiriladi, chunki birjada tovarning o’zi bo’lmaydi. 
d) bitimni belgilangan muddat va tartibda ro’yxatga olish.
Birjadagi broker faoliyati jarayonida qo’llaniladigan xujjatlar va ularga 
berilgan qo’shimchalarda aks ettirilgan shartlarni hisobga olgan holda amalga 
oshiriladi.