O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti

Qisqacha xulosalar 
Kishilar ishlab chiqarish taraqqiyotiga hal qiluvchi ta’sir o’tkazadilar, tabiiy boyliklarni 
o’zlashtiradilar, yangi texnika yaratadilar va ishlab chiqarish texnologiyasini 
takomillashtiradilar. 
Hozirgi vaqtda mamlakatda kadrlar tayyorlash sifatini yanada oshirish maqsadida 
«Milliy kadrlar tayyorlash» dasturi ishlab chiqildi. Bu dastur asosida kadr tayyorlash, ayniqsa 
chet el o’quv yurtlarida ta’lim olayotgan yoshlar mamlakatimizda ishlab chiqarishni bozor 
iqtisodi qonunlari asosida rivojlantirishni tashkil qiladilar. 
Fan-texnika taraqqiyoti rivojlangani sari suv-melioratsiya qurilishida va qishloq 
xo’jaligini industrlashda mehnat unumdorligi doimo oshib bormoqda. Bunda jonli va o’tmish 
mehnat o’rtasidagi nisbat o’tmish mehnati foydasiga o’zgarmoqda. 
Melioratsiya yerlardagi qishloq xo’jalik ishlab chiqarishida mehnat unumdorligini 
aniqlash uchun yalpi mahsulot qiymati yagona taqqoslama baholarda hisoblab chiqiladi. 
Mehnat unumdorligining natural va qiymatlilik ko’rsatkichlari o’zaro bir-birini 
to’ldiradi, ular mehnat unumdorligini oshirish bo’yicha reja topshiriqlarini tahlil qilish va 
to’g’ri belgilash imkonini beradi. 
Mehnat unumdorligini oshirishning moddiy texnika omillariga melioratsiya tizimlari va 
inshootlarining texnika darajasini oshirish, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va 
avtomatlashtirish darajasi, mashinalar qudratini oshirish, mehnatning energiya bilan 
qurollanishini o’stirish orqali erishiladi. 
Tayanch so’zlar 
Kadrlar, mehnat resurslari, mehnat unumdorligi, jonli mehnat o’tmish mehnati, mehnat 
jarayoni, mehnat unumdorligi darajasi, ish vaqti, sermehnatlilik, fan-texnika taraqqiyoti, ilmiy 
texnika darajasi, fond bilan ta’minlanganlik darajasi, moddiy rag’batlantirish, vaqtbay va 
ishbay usulda haq to’lash, tarif stavkalari. 
 
Nazorat va muhokama uchun savollar 
1. Suv xo’jaligi uchun kadrlar tayyorlash. 

---

126 
2. «Milliy kadrlar tayyorlash» dasturi haqida tushuncha. 
3. Mehnat resurslari va ulardan foydalanish. 
4. Mehnat unumdorligi tushunchasi va uni oshirishning ahamiyati. 
5. Jonli va o’tmish mehnat haqida. 
6. Mehnat unumdorligi ko’rsatkichlari va ularni aniqlash uslublari.
7. Mehnat unumdorligini oshirish omillari haqida. 
8. Suv xo’jaligida mehnatga haq to’lash tartibi. 
9. Mehnatga haq to’lash bo’yicha qabul qilingan razryadlar haqida tushuncha.