O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti
Ikkinchi jahon urushi davrida irrigatsiya ishlari
Yüklə 252,28 Kb.
|
|
Ikkinchi jahon urushi davrida irrigatsiya ishlari.
Urush davrida katta irrigatsion ob’ektlarda qurilish ishlari sekinlashdi yoki mutlaqo to’xtadi. 1942 yil Toshkent oblasti dehqonlari Toshkent kanalining 2 - navbati qurilishini boshladilar. Muhandis va texnik vazifalarini TIIIMSX va Gidromeliorativ texnikumining studentlari rahbarlik qildi. Toshkent shahri ishchi va xizmatchilari evakuatsiyadan kelgan xalqni oziq - ovqat bilan ta’minlash uchun yangi yerlar o’zlashtirish kerak bo’ldi buning uchun Toshkent atrofida Shimoliy 51
loyihalari tuzildi. Toshkent, Andijon, Namangan, Farg’ona, Samarqand va Buxoro oblastlarida tezlashtirilgan xalq usuli bilan kanallar qurila boshlandi. Bu ishlarga suv xo’jaligi narkomi R.A.Alimov rahbarlik qildi. Ko’p ishlar ko’lda bajarildi. 1942 yili Xisor kanali qurilishi davom etdi. 1942 yil qish oyida Kattaqo’rg’on suv ombori suv bilan to’lg’azila boshlandi. Kosonsoy suv omborining qurilishi davom etdi. Farxod GES ishga tushirildi. Ulug’ Vatan urushi davrida Chirchiq, Angren, Keles daryolari havzasida sug’orishni rivojlantirishning kompleks sxemasi tuzildi. Kolxozchi, ishchi va texnik xodimlarning kahramonona mehnati, davlat yordami qishloq xo’jaligini, irrigatsion yuqori texnik holatdi ushlab turishga, front va uning orqasini zarur oziq-ovqat, xom-ashyo bilan ta’minlashga imkon berdi. Urush davrida va undan keyin O’zbekistonda irrigatsiyasi ahvoli Kompartiya Markaziy Komiteti O’zSSRda irrigatsion qurilishga yuqori baho berdi va 1939 yilda (27 dekabr, «Paxtachilikni rivojlantirish choralari to’g’risida») qaror qabul qildi. Unda 6 yil ichida go’za ekinlari maydoni 430 ming ga yetkazish ko’zda tutildi. 1941-1943 yillarda Shimoliy Toshkent kanali qurildi. U 15 ming ga yerni sug’orishga imkon berdi. Farxod GESi qurila boshlandi. 1944 yilda 10 ta yirik irrigatsion inshootlar ekspluatatsiyaga topshirildi. Urush davrida Chirchiq, Angren, Keles daryolari basseynida sug’orishni rivojlantirishning yangi kompleks sxemasi tuzildi. Bu davrda mavjud gidrotexnik inshootlar holati yuqori texnik darajada saqlab turildi. To’g’ri texnik ekspluatatsiya ta’minlandi, qishloq xo’jaligi front va front orqasini mahsulot bilan ta’minlab turdi. 1944 yil 6 ta GES ishga topshirildi, qo’shimcha 9 tasi qurila boshlandi. 1944 - 1945 yillar O’zbekistonda sug’oriladigan yerlarni kengaytirish ishlari rivojlana boshlandi, chunki urush yillari sug’oriladigan maydonlar va ekinlarning hosildorligi juda pasayib ketgan edi. Masalan: paxtaning hosildorligi 1944 yil 11,3 s/ga bo’lsa, 1943 yilda 7,2 s/ga edi, 1945 yil undan ham pasayib ketdi. |