O‘zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti transport huquqi asoslari toshkent-2022 kenjayeva barno otabayevna
Transport huquqiy munosabatlarining sub'ektlari
Yüklə 493,13 Kb.
|
|
3.2. Transport huquqiy munosabatlarining sub'ektlari
Transport huquqiy munosabatlari ishtirokchilari (sub'ektlari) doirasini taqsimlash alohida nazariy va amaliy ahamiyatga ega, chunki ular va ularning faoliyati huquqiy tartibga solish sohasiga kiradi. Shu munosabat bilan ularga huquqlar yig'indisi (ularni amalga oshirishni kafolatlovchi mexanizm bilan), majburiyatlari va bajarilmaganligi (loyiqligi) uchun javobgarlik bilan shakllanadigan huquqiy maqom beriladi. Muayyan transport huquqiy munosabatlariga kirish uchun uning subyekti huquqiy qobiliyatga ega bo'lishi kerak, ya'ni yuridik shaxs - subyektning qonun hujjatlarida nazarda tutilgan huquq va majburiyatlarga ega bo'lish qobiliyati. Huquq layoqatining mazmuni - bu subyektlarning transport munosabatlarida 41
majburiyatlari yig'indisidir. Darhaqiqat, huquq layoqati transport huquqiy munosabatlari sub'ektiga huquqlarga ega bo'lish va majburiyatlarni olish qobiliyatiga ega bo'lgan chegaralarni qonuniy ravishda belgilovchi chora sifatida ishlaydi. Huquq layoqatining imkoniyati subyekti tegishli huquq va majburiyatlarga ega bo'lishi kerakligi bilan tavsiflanadi. Bunday holda, sub'ektiv huquq transport munosabatlari sub'ekti xatti-harakatlarining o'ziga xos, qonuniy o'lchovi shaklida ifodalanishi mumkin. Subyektiv burch - bu transport munosabatlarining muayyan ishtirokchisining zaruriy xatti-harakatining o'lchovidir. Huquqiy layoqat - bu shaxsning (yuridik yoki jismoniy shaxsning) transport huquqi normalarida nazarda tutilgan huquq va majburiyatlarni yaratish va amalga oshirish qobiliyati. Bu shaxs tomonidan huquqlarga ega bo'lish va majburiyatlar yaratish, huquq va majburiyatlarni amalga oshirish, huquqbuzarliklar uchun javobgarlik qobiliyatini egallashga qaratilgan harakatlarni amalga oshirishda ifodalanadi. Transport huquqiy munosabatlarining predmet tarkibi juda keng. Ular jismoniy (jismoniy shaxslar), yuridik shaxslar, shuningdek turli davlat organlari tomonidan taqdim etilgan davlat bo'lishi mumkin: transport sohasidagi davlat ijroiya organi, davlat nazorati organlari, transport nazorati, mehnatni muhofaza qilish davlat organi (shu jumladan transport). , va boshqalar. Transport huquqiy munosabatlar sub'ektlarining bunday tarkibi ular ma'muriy huquq bilan tartibga solinadigan hokimiyat-tashkiliy munosabatlarni ham, fuqarolik huquqi bilan tartibga solinadigan mulkiy munosabatlarni ham o'z ichiga olishi bilan oldindan belgilanadi. Jismoniy shaxslar transport huquqiy munosabatlarining sub'ektlari sifatida bir necha guruhlar bilan ifodalanadi. Eng katta guruh shaxslardan iborat - transport huquqiy munosabatlari ishtirokchilari - yo'lovchilar. 42
jismoniy shaxs haqida gapirishimiz mumkin. Yo'lovchilarning ayrim toifalari uchun ba'zi cheklovlar mavjud. Gap kasal yo'lovchilar va nogiron yo'lovchilar haqida ketmoqda. Shunday qilib, nogironlar aravachasidagi yo'lovchi, zambilda bo'lgan bemor, ko'rish va (yoki) eshitish qobiliyatidan mahrum bo'lgan yo'lovchilar hamroh bo'lgan shaxs bilan yoki tashuvchining nazorati ostida tashiladi. Yuk jo'natuvchilar, yuk oluvchilar - yakka tartibdagi tadbirkor bo'lmagan jismoniy shaxslar ushbu maqomda faqat shaxsiy (maishiy), oilaviy, maishiy va tadbirkorlik faoliyati bilan bog'liq bo'lmagan boshqa ehtiyojlar uchun yuklarni tashishda harakat qiladilar. Yakka tartibdagi tadbirkor maqomiga ega bo'lgan jismoniy shaxslar tashuvchilar, yuk jo'natuvchilar, yuk oluvchilar, ijarachilar, ijarachilar, temir yo'l infratuzilmasi egalari, umumiy foydalanilmaydigan temir yo'llarning egalari, temir yo'l harakatlanuvchi tarkibi operatorlari, dengiz portlari operatorlari va boshqalar. Qonun hujjatlarida belgilangan hollarda yakka tartibdagi tadbirkorlar - transport huquqiy munosabatlari sub'ektlarining faoliyati litsenziyalanadi. Yüklə 493,13 Kb. Dostları ilə paylaş:
|