O`zbekiston respublikasi

 
ADABIYOTLAR: 
 
1. 
I. Karimov «Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch». – T.: Ma`naviyat», 
2008. – 176 b.
2. 
I. Karimovning «Alpomish» dostonining 1000 yilligi yubileyida so`zlagan 
nutqi. «Xalq so`zi» gaz. 1999, 9 noyabr. 
3. 
I. A.Karimov «O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida». – T.: 
«O’zbekiston», 2011. – 440 b. 
4. Avezov S. Sanama janri tabiati va badiyati.- Toshkent.: Fan, 2008, -104 b. 
5. Mirzayev T, Safarov O, O’rayeva D. O’zbek xalq og’zaki ijodi xrestomatiyasi. 
–T.: “Aloqachi”, 2008, 380-442- betlar. 
6. Safarov O. O`zbek xalq og`zaki ijodi. – T.: «Musiqa» nashriyoti, 2010. 331- 
361- betlar. 
7. 
Madayev O. Sobitova T. Xalq og`zaki poetik ijodi. Akademik litseylar uchun 
darslik.– T.: «Sharq», 2010. 141-151-betlar. 
8. 
Jahongirov G`. O`zbek bolalar folklori. – T.: «O`qituvchi». 1975.-122 b. 
9. 
Boychechak. Qo`shiqlar. – T.: G`.G`ulom nomidagi Adabiyot va san`at 
nashriyoti, 1984.
10. O`zbek folklori ocherklari. 1-jild. – T.: «Fan», 1988. 272-284-betlar. 

---

76 
 
O`ZBEK MAROSIM FOLKLORI 
REJA: 
1. 
Marosim folklori haqida. 
2. 
Mavsumiy marosimlar. 
3. 
Oilaviy marosimlar. 
4. 
Nikoh to`ylari marosimlari. 
5. 
Marosim folklorining ahamiyati. 
Xalq maishiy va iqtisodiy hayoti jarayoni mavsumiy hamda oilaviy rasm-
rusumlar bilan hamisha bog`liq bo`lgan. 
Abu Rayhon Beruniy o`zining «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar» («Al 
osorul boqiya») asarida Navro`z bayramini ma`naviy meros sifatida tilga oladi. 
Shuningdek, xalqimiz bahor faslida dala ishlarining boshlanishi, kuz faslida hosil 
yig`ish, qish faslida turli marosimlar o`tkazish amallarini bajarib kelgan. Bu haqda 
filologiya fanlari doktori, prof. B. Sarimsoqov 1986 yil «Fan» nashriyotida chop 
etgan «O`zbek marosim folklori» kitobida mukammal fikr yuritgan. Muallifning 
e`tiborni jalb etadigan mulohazalaridan biri xalqimiz amalga oshirgan mavsum va 
marosimga oid tadbirlarning birontasi ham so`z san`ati namunalarisiz o`tmagan. 
Xususan, «Sust xotin», «Yada»(«Jada»), «Choy momo», «Yas-yusun», «Shamol 
chaqirish» kabi marosimlarning hammasida mavsum qo`shiqlari etakchi hisoblanadi. 
Bu qo`shiqlarda xalqimiz so`zning magiyasiga alohida ishonch bilan munosabatda 
bo`lgan, amalga oshuviga to`la ishongan. Shuning uchun ham umid bildiriladigan 
misralar mazkur qo`shiqlarning mohiyatini belgilagan. 
Yomg`ir chaqirish marosimi. 
Lalmikor deqonchilik bilan shug`ullanuvchi kishilar bahor oylarida bo`ladigan 
yog`ingarchiliklarga qarab olinadigan hosilning cho`g`ini chamalaganlar. Bahor 
yomg`iri el-yurt to`kin sochinligini ta`minlashda juda katta ahamiyat kasb etgan. 
Agar bahorda yog`in kam bo`lsa, odamlar yomg`ir so`rab osmon ma`budlariga hamda 
avliyo va anbiyolarga sig`inganlar, har xil marosimlar o`tkazganlar. O`zbeklar 
orasida qadimdan yomg`ir chaqirish marosimlari o`tkazib kelingan. Ularning ikki 
ko`rinishi bizga qadar yetib kelgan. Birinchisi yada (jada) toshi vositasida 
o`tkaziladigan marosim, ikkinchisi esa yomg`ir tangrisi sust xotin bilan bog`liqdir.
Yada so`zi qadimgi turkiy tildagi jat – jodugarlik so`zidan olingan bo`lib, sehrli 
kuch-qudratga ega bo`lgan predmetga nisbatan qo`llangan. Yada toshi obi-havoga 
ta`sir ko`rsata oladi deb tushunishgan. Shuningdek, bu toshning ayrim kasallarga 
davo bo`ladi deb ham hisoblashgan.

---

77 
«Sust xotin» marosimi O`zbekistonning Jizzax, Qashqadaryo, Surxondaryo 
viloyatlardagi ayrim qishloqlarda saqlanib qolgan. Bu marosimda 10-15 ayol ishtirok 
etib, poliz qo`riqchisiga o`xshagan qo`g`irchoq yasashgan, unga keksa ayolning 
kuylagini kiydirganlar. Qo`g`irchoqni shoir tabait ayollardan biri ko`tarib yurgan 
boshqa ayollar esa unga ergashganlar. Qishloq bo`ylab aylanib yurishgan, barcha 
xonadonlarga kirib Sust xotin qo`shig`ini ijro etishgan.