O'zbekiston respublikasi

Doimiy bo‘lgan talab. Ko‘pchilik korxonalarda tovar yetkazib berish mavsumiy, kundalik, va hatto soatbay tebranishga ega. Bu korxo- nalaming asosiy fondlarini kam yoki ko‘p yuklash muammosini tug‘di- radi. Masalan, jamoat transportining asosiy qismida «tig‘iz vaqtda» yo‘lovchilar haddan ziyod ko‘p bo'ladi. Bu vaziyatda marketingning vazifasi - o ‘zgaruvchan (egiluvchan) baholar yordamida,

39
rag‘batlantirish va boshqa ta’sir qilish usullari orqali talabning vaqt bo'yicha tebranishini tekislash yo‘llarini izlashi lozim.

5. 
   To‘laqonli talab. Bu talab to‘g‘risida tadbirkorlar o‘z savdo tushumlaridan, foydalaridan to iiq qoniqish olgan holdagina gapiradilar. Marketing vazifasi iste’molchilaming tovami afzal ko‘rishiga va raqo- batning kuchayishiga qaramasdan talabning mavjud darajasini ushlab qolishga harakat qilish lozim. Bu sharoitda tovar sifatini yanada oshirish, unga xizmat ko‘rsatishni yaxshilash, tovaming iste’molni qondirish darajasini doimiy nazorat qilish birinchi o ‘ringa chiqadi.
   
6. 
   Haddan tashqari yuqori bo‘lgan talab. Bozordagi talabni qondirish mumkin bo‘lgan darajadan talab darajasi yuqori bo‘ladi. Bu holda marketingning vazifasi - talabning vaqtinchalik yoki doimiy ra- vishda pasaytirish yo‘lini izlab topishdir. Bu vaziyatda narxlami ko‘ta- rish orqali, talabni qisqartirishga qaratilgan rag'batlantirishlar, servisni pasaytirish va boshqa choralar yordamida haddan tashqari yuqori bo‘l- gan talabni kamaytirishga harakat qilinadi. Bu vaziyatda marketingning maqsadi - talabni butunlay yo‘q qilish emas, balki faqatgina uning dara­ jasini pasaytirishdan iborat.
   
7. 
   Noratsional talab. Tovarga bo‘lgan talabga qarshi harakat qilish, sog‘liqqa zararli tovarlarga talabni kamaytirish aniq maqsadli harakat- larni talab qiladi, sigaretlar, spirtli ichimliklaming tarqalishiga qarshi turli tadbirlar o ‘tkaziladi. Marketing vazifasi mahsulot zarari to‘g ‘risida m a’lumotlar tarqatish, narxlami ko‘tarish va tovarlarga egalik qilishni cheklashlar orqali, iste’molchilami o‘z odatlaridan voz kechishga ishon- tirish.
   

Shunday qilib, talabning 8 holatiga to‘xtalib o ‘tdik. Mana shu holatlaming har biriga to‘g‘ri keladigan marketing turlari mavjuddir.