O'zbekiston respublikasi

Nazorat va mulohaza uchun savollar

1. 
   Marketingni fimksiyalarini tushuntirib bering.
   
2. 
   Marketing vazifalari nimalardan iborat?
   
3. 
   Marketingni asosiy tamoyillarini tushuntirib bering
   
4. 
   Bozor faoliyati nuqtayi nazaridan, marketingning asosiy tamoyil- lari nimalardan iborat?
   
5. 
   Marketingda strategik va taktik qarorlaming o‘zaro farqlari nimada?
   
6. 
   Meffert X. nechta o ‘zaro bog‘liq marketingni kompleks vazifa- larini ajratib ko‘rsatadi?
   
7. 
   Talabning holatiga va bozomi rivojlanishiga ko‘ra, marketingni qanday turlarini bilasiz?
   
8. 
   Sinxromarketing deganda nimani tushunasiz?
   
9. 
   Haddan tashqari yuqori bo‘lgan talabga qanday marketing qo‘l- laymiz?
   
10. 
    Salbiy talabni bosib o‘tishga qanday marketing qo‘llash mum­
    

kin?

42

3. MODUL. MARKETING TADQIQOTLARI VA AXBOROTLAR TIZIMI

   1. 
      Marketing tadqiqotlari
      

Marketing tadqiqotlari "ishlab chiqaruvchilar, iste’molchilar va oxirgi foydalanuvchilami marketologlarga marketing imkoniyatlari va muammolarini aniqlash va topishda foydalaniladigan axborotlar orqali bog‘lovchi; marketing faoliyatini ishlab chiqish, takomillashtirish va hisoblash; marketing samaradorligini nazorat qilish va marketingni jarayon sifatida tushunishni rivojlantirishni o ‘z ichiga olgan jarayonlar yoki jarayonlar majmuyidir. Marketing tadqiqotlari ushbu masalalami hal qilish uchun kerakli m a’lumotlami aniqlaydi, axborot yig‘ish usulini belgilaydi, m a’lumotlarni to‘plash jarayonini boshqaradi va amalga oshiradi, natijalarni tahlil qiladi va ulami bayon qiladi.

Marketing tadqiqotlari ko‘plab marketologlar va iqtisodchi olimlar tomonidan turlicha ta’riflanadi.
Masalan, Amerika Marketing Assotsiatsiyasi bu kategoriyani quyi-
dagicha ifodalaydi: "Tovarlar va xizmatlami sotish bilan bog‘liq muam- molar to‘g ‘risida m a’lumotlami muntazam yig‘ish, yozish va tahlil qilish.” 15
Richard Krisp fikricha,"marketing tadqiqotlari - bu marketing
sohasidagi har qanday muammoga tegishli faktlami muntazam va to ‘liq o'm atish va tadqiq qilishdir.” 16
Klark fikricha, "Marketing tadqiqotlari -bu mahsulotlar dizayni, bozorlami, reklama va sotuvni boshqarishni obyektiv o ‘matishdir17".
Garri Xarper "Marketing tadqiqotlari - bu mahsulotni ishlab chiqaravchilardan iste’molchiga yetkazib berish va sotish bilan bog'liq muammolami hal qilish bo‘yicha marketing ishlarini boshqarish, yig‘ish, ro‘yxatga olish va tahlil qilish bo‘yicha olib borilgan barcha tadqiqotlar natijalarini qamrab oluvchi jarayon" sifatida ta’riflaydi.18

14. 
    The Definition o f Marketing, American M arketing A ssociation.
    
15. 
    Richard D. C risp. M arketing Research. M cGraw -Hill, 1957. 798 pages.
    
16. 
    Dorie C lark. Reinventing You: Define Your Brand. Imagine Your Future. Source: www. dorieclark. corn
    

18h ttp://w w w .yourarticlelibrary.com /m arketing/m arketing-research-m eanm g-definition-and-
objectives-explained/25862
43
Marketing mahsulotlari va xizmatlari bilan bog‘liq masalalar bo‘yicha sifatli va miqdoriy m a’lumotlami muntazam yig‘ish, yozish va tahlil qilish marketing tadqiqotlarida muhim ahamiyat kasb etadi. Marketing tadqiqotining maqsadi marketing aralashmasining (marketing miks) o ‘zgaruvchan elementlari mijozlarning xatti-harakatlariga qanday ta’sir qilishini aniqlash va baholashdir. Bu atama, odatda, bozor tad- qiqotlari bilan bir xil tushuncha yoki sinonim so‘zlar sifatida qaraladi. Biroq mutaxassislar amaliyotchilar ular o ‘rtasida farq borligini ta’kid- lashadi, chunki bozor tadqiqotlari bozorlar bilan shug‘ullanadi, marke­ ting tadqiqotlari esa bevosita marketing jarayonlari bilan shug‘ul- lanadi.19
Marketing tadqiqotlari odatda ikkita kategoriya juftligiga bo‘linadi:

• 
  iste’molchi marketing tadqiqotlari;
  

•