O‘zbеkiston rеspublikаsi

 
 
13.10-rasm. Xarajatlari kamayuvchi tarmoqning uzoq muddatli 
taklif chizig‘i (
S
L
) 
Xarajatlari kamayib boradigan tarmoqda tarmoq ishlab chiqarishi ortib borganda, 
resurslarga bo‘lgan narx pasayib boradi. Natijada tarmoqning uzoq muddatli oraliqdagi 
taklif chizig‘i unga pastga tomon yotiq bo‘ladi. 
Tarmoq kengayganda, uning xarajatlarni kamaytirish imkoniyati ham keng bo‘ladi. 
Masalan, yirik tarmoqda transport tizimini samarali tashkil qilish evaziga xarajatlar 
kamayishi mumkin, yirik tarmoqda resurslardan ham optimal foydalanish imkoniyati 
tug‘iladi (masshtab samarasi) bu ham pirovardda mahsulot narxini pasaytirishga olib 
Q
2
 
Q
1
 
P 
S
1
 
S
2
 
S
L
 
E
2
 
D
2
 
E
1
 
D
1
 
P
1
 
0 
Q 

---

184 
kelishi mumkin. O‘rtacha xarajatning va tovar narxining pasayishi kengayayotgan 
tarmoqni yangi muvozanat nuqtaga olib keladi (13.10-rasmda 
E
2
nuqta). 
Umumlashtirib ta’kidlash mumkinki, alohida firmaning uzoq muddatli oraliqdagi 
muvozanat holati o‘rtacha xarajati minimal bo‘lib, nolga teng bo‘lgan iqtisodiy foyda 
olish bilan tavsiflanadi. Bu, ya’ni 
)
min(
ATC
P
E

bo‘lishi yana shundan darak beradiki, 
iste’molchi o‘zi talab qilgan hajmdagi mahsulotni mavjud xarajatlar imkoni darajasidagi 
eng minimal narxda sotib oladi. Bundan xulosa qilib aytish mumkinki, raqobatlashgan 
bozor samarali ishlab chiqarishni ta’minlaydi.