O’zbekiston Respublikasi va oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Namangan muhandislik-texnologiya instituti

 
 

---

6-ma’ruza 
MOYLASH MATERIALLARI 
Reja 
1. Moylar tasnifi 
2. suyuq moylash materiallari 
3. Plastik moylarning tuzilishi, turlari va xossalari 
4. Qattiq va o’z-o’zidan moylanuvchi materiallar 
Ishqalanish yuzasida moylarning bajaradigan vazifasi avvalo bir-biridan 
gidrodinamik bosim xisobiga ajratish bulsa, ikkinchidan ishqalanish zonasidagi 
xosil bulgan temperatura va yemirilgan zarrachalarni tashkariga olib chikib ketishdan 
iborat. Moylar asosan usimlik, xayvon moylari, mineral moylar, kovushkok, kattik 
xamda uz-uzini moylovchi materiallar ishlatiladi. Moylovchi materiallarning
kuyidagi asosiy turlari mavjud: 
1. Gazsimon moylar: 
a) gazodinamik moylar 
b) gazostatik moylar. 
2. Suyuk moylar: 
a) suyuk; 
b) elastik moylar (kovushkok). 
3. Kattik moylar: 
a) kattik moylar; 
b) uz-uzini moylovchi materiallar. 
Moylarning tarkibiga ularni xususiyatlarini yaxshilash maksadida 3 turdagi 
kushimchalar kushiladi. 
1. Antifriktsion kushimchalar - ishqalanish koeffitsienti kam buladi. Bunday 
kushimchalarga xayvon xamda usimlik moylari asosidagi kislotalar, azot, fosfor, 
oltingugurt birikmalari, volьfram va molibdenning oltingugurt birikmalari va boshka 
kushimchalar kushiladi. Ularning asosiy vazifasi ishqalanuvchi yuzalarga singib 
ishqalanish koeffitsientini kamaytirishdan iborat. 

---

2. Yeyilishni kamaytiruvchi kushimchalar. Bularga asosan fosfor, rux, bariy 
metallarning tuzlari xamda fosfor kislotalarining oltingugurt bilan birikmalari kiradi. 
Ularning vazifasi ishqalanuvchi yuzalarning orasida ajratilgan moy katlamlarini xosil 
kilishdan iborat. 
3. Xar xil xossalarini oshiruvchi kushimchalar sovukka, issiqka chidamliligini 
oshirish.