O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi o‘quvchilarni kasb-hunarga yo‘naltirish va psixologik -pedagogik respublika tashxis markazi

Stressning afzalliklari:
- insonni ishlashga va yuqori natijalarga erishishga undaydi;

- jismoniy holatni oshiradi (bu holatda odam mo''jiza yaratishi mumkin) va

Intellektual ishlash;

- asab tizimining chidamliligini oshiradi, keyinchalik har bir keyingi stress osonroq kechadi.

Stressning zarari:
- yurak-qon tomir patologiyasi rivojlanishi mumkin: yurak xuruji, qon tomir, gipertoniya, aritmiya

- uzoq davom etadigan stress bosh og'rig'ini keltirib chiqaradi, uyqusizlik va tushkunlikni keltirib chiqarishi mumkin;

- ishtahani kuchayishi tufayli ortiqcha vazn va semirish paydo bo'lishi mumkin;

- immunitet pasayadi, organizm infektsiyalarga juda moyil bo'ladi. Antineoplastik immunitet buziladi, bu saraton rivojlanish xavfini oshiradi.

- salbiy ruhiy holatlarning rivojlanishi (asabiylashish, tashvish, xavotir, asabiylashish, tajovuzkorlik).

Stress ostida bo'lgan odam aql bovar qilmaydigan (xotirjam holat bilan taqqoslaganda)

Harakatlarni amalga oshirishi mumkin, albatta buning sababi stress paytida odam qoniga katta miqdordagi adrenalin tushadi. Stress tufayli tananing barcha zaxiralari va insonning imkoniyatlari keskin o'sib boradi, ammo ma’lum bir vaqt oralig’ida shu holatda bo’ladi. Hech kuzatganmisiz stress holatidagi odam aql bovar qilmaydigan xatti-harakatlarni amalga oshiradi. Masalan, itdan qochib 5 metrli to’siq ustidan sakragan bola. Bolani yong’indan qutqarish uchun derazaning panjarasini ochgan otaxon. Ushbu misollar stressning favqulotda vaziyatlardagi ijobiy tomonlari hisoblanadi. Ushbu misollarda stress qisqa muddatli ta’sirga ega bo’ladi. Ammo uzoq muddatli stress holatida aksincha holatni kuzatishimiz mumkin.

Surunkali stress insonga doimiy yoki jismoniy yoki ma'naviy ta'sir ko'rsatadi (uzoq muddatli ish qidirish, doimiy muvaffaqiyatsizliklar, munosabatlarni aniqlash). O'tkir stress-bu voqea yoki hodisadan keyin insonning holati, natijada u psixologik muvozanatni yo'qotdi (xo'jayin bilan ziddiyat, yaqinlaringiz bilan janjal). Fiziologik stress tananing jismoniy ortiqcha yuklanishi va (yoki) zararli omillar (yuqori yoki past harorat, kuchli hidlar, kam yorug'lik, yuqori shovqin) ta'siriga bog'liq. Psixologik stress bir qator sabablarga ko'ra shaxsning psixologik barqarorligini buzish natijasidir: o'z-o'zini hurmat qilish, haqorat qilish, yaqin qarindoshining o'limi, moddiy ahvolning yomonlashuvi. Axborot stressi axborotning ortiqcha yuklanishi yoki axborot vakuumidan kelib chiqadi. Fiziologik nuqtai nazardan, turli xil asab tizimiga ega bo'lgan odamlarda stressga bo'lgan reaktsiya qiziqarli. Psixologlar avtomobilni haydash bilan taqqoslashadi yoki odamlarni eng keng tarqalgan javob turlarini tasvirlash uchun mashhur hayvonlar bilan taqqoslashadi. Melanxolik - "tormoz oyog'i" - to'xtatib qo'yilgan yoki depressiya. Inson atrofdagi makondan yopiq va juda ko'p namoyon bo'ladi.

Stress muqarrar sog'likka zararlidir?

Aslida yo'q. Stressning ijobiy va qiziqarli shakli bo'lgan surunkali stressga chalingan turli xil stress turlari mavjud bo'lib , ko'plab jiddiy sog'liqni saqlash muammolaridan kelib chiqib, ko'pincha yangiliklarda eslatib o'tilgan salbiy stress turidir. Salbiy turdagi stresslarni boshqarish yoki yo'q qilishni xohlayotgan bo'lsak-da, biz hayotiy va tirik qolishimizga yordam berish uchun hayotimizda stressning ijobiy shakllarini saqlamoqchimiz. Ammo hayotimizda juda ko'p stressni boshdan kechirsak, hatto "yaxshi" stress stressning ortiqcha darajasiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun tanangizni va ongingizni vaqti-vaqti bilan tozalab, imkon qadar keraksiz stressni kamaytirishni o'rgatish muhimdir. Stress va sog'liq haqida ko'proq bilib oling.

Qachongacha stressli bo'lishim mumkin?

Stress bizni har xil yo'llar bilan ta'sir qiladi, ularning barchasi salbiy. (aslida, hayajonli hayotning stressi, aslida yaxshi motivator bo'lib xizmat qilishi mumkin va qiziqarli narsalarni ushlab turishi mumkin.) Stress darajasi juda kuchliroq bo'lganda, ko'plab odamlarning stressli alomatlari bor. Misol uchun, bosh og'riqlar, asabiylashish va "lo'nda fikrlash" sizning juda ko'p stresslar ostida bo'lgan belgilar bo'lishi mumkin. Stress ostida bo'lgan har bir kishi bu o'ziga xos belgilarni boshdan kechirmasa ham, ko'pchilik irodasi bo'ladi.

2. 
   “joyingizni almashtiring” mashqi
   

maqsad: qizdiruvchi, to‘siqlarni enguvchi, ko‘tarinki kayfiyat hosilqiluvchi

ko‘rsatma: keling, bir oz harakatlanib olamiz. Bu o‘yinni hammamiz bilamiz, albatta. Faqat bugun sal boshqacharoq qilamiz. Gapirmasdan, jimlikda o‘rningizni almashtiring: 1) kiyimida oq rang bo‘lganlar joyini almashtirsin; 2) sochining rangi sariq bo‘lganlar o‘rnini almashtirsin; 3) tug‘ilgan oyi qishda bo‘lganlar o‘rini almashtirsin; 4) bugun kayfiyati yaxshi bo‘lganlar, joyini almashtirsin; 5) maoshi ming dollar bo‘lishini istaganlar, joyini almashtirsin.

3. 
   “ketma-ketlikni eslab qol” mashqi