O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi xorazm viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

(Teorema) Agar bir uchburchakning bir tomoni ikkinchi uchburchakning .......... ga mos ravishda teng bo‘lsa, bunday uchburchaklar ...... uchburchaklar deyiladi.
Bu keltirilgan misolda teorema ma’nosini o‘rganishda o‘quvchilar teoremaning asosiy urg‘u berilishi kerak bo‘lgan (“mos tomoni”, “teng” tayanch tushunchalar tushirib qolidirlgan) qismini muammoli vaziyat sifatida ya’ni nuqtalar o‘rniga kerakli bo‘lgan tayanch tushuncha yoki jumlalarni o‘rganib nuqtalar o‘rniga qo‘yish talab qilinadi.
Bundan tashqari keltirilgan teorema, aksioma yoki ta’riflarda muammoli vaziyatni bir necha usulda hosil qilish mumkin. Masalan, yuqorida keltirilgan teoremada nuqtalarni teoremaning boshqa qismga muammo sifatida almashtirish mumkin.

(Teorema) Agar bir uchburchakning .......... ikkinchi uchburchakning mos tomoniga mos ravishda ....... bo‘lsa, bunday uchburchaklar teng uchburchaklar deyiladi.
O`quvchi teorema haqida tushunchaga ega bo‘lgandan keyin yanada musahkamlash uchun teoremadagi nuqtalarni teoremaning ko‘proq qismlarida keltirib o‘tish mumkin.
(Teorema) Agar bir uchburchakning .......... ikkinchi ......... mos tomniga mos ravishda ....... bo‘lsa, bunday uchburchaklar ........ uchburchaklar deyiladi.
Xuddi shunga o‘xshash ta’riflarni ham tushirib qoldirilgan tayanch tushuncha va jumlalarni topish yordamida esda saqlash va ko‘nikma hosil qilish mumkin. Masalan, (Ta’rif) Uchburchakning ixtiyoriy uchini shu uchi ........ yotgan tomonning ........ bilan tutashtirishdan xosil bo‘lgan chiziq mediana deyiladi.
Bu ta’rifda nuqtalar o‘rniga “qarshisida”, “o‘rtasi” kabi ta’rifning urg‘u beriladigan tayanch tushunchalarini aniqlash kerak bo‘ladi. Bundan tashqari ta’rifni nuqtalar bilan tushirib qoldiriladigan qismini yanada ko‘p qoldirilsa masala yanada murakkablashadi va o‘quvchining uchburchakning medianasi nima ekanligi haqidagi fikri va ko‘nikmasini xosil qilishi yanada ortadi.

(Ta’rif) Uchburchakning ixtiyoriy uchini shu uchi ........ yotgan tomonning ........ bilan tutashtirishdan xosil bo‘lgan ........ mediana deyiladi.
Xuddi shu tartibda geometrik aksiomalarni va xossalarni ham o‘rganish metodlari ishlab chiqilsa o‘quvchilarda geometriya fanini o‘rganish darajasi yanada yuqoriroq bo‘ladi.
Xulosa qilib aytganda yuqorida keltirilgan fikrlarimiz geoyemetriya fanini o‘rganishda muhim sanalgan teorema, aksioma va ta’riflarni o‘quvchilarga muommoli vaziyat yuzaga keltirib, geometrik tayanch tushuncha va jumlalar orqali o‘quvchilarga geometrik teorema, aksioma va ta’riflarni yanada chuqurroq o‘rgatishga qaratilgan. Keltirib o‘tilgan metodga asoslanib axborot texnologiyalar vositasi yordamida elektron o‘rgatuvchi dastur ishlab chiqilsa geometriya ta’lim samaradorligi yanada ortadi deb hisoblaymiz.