O'zbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi

QAZANBEKTIN' BALASI ORAZBEKTIN' TUTQING'A TU'SIP QALG ANI
HAQQINDA JIR
Bul da'standa negizinen bala ta'rbiyalaw, sol zamang'a sa'ykes jawinger batir etip o'siriw haqqinda so'z etedi. Sonin' ushin da bul da'wirde payda bolg'an da'stanlarda qudaydan er bala tilew, oni batir er jigit sipatinda ta'rbiyalaw basli oring'a ko'teriledi.
Salar Qazan og'uzlardin' en' ku'shli batiri bolg'ani menen de onin' balasi Oraz birqansha basqashalaw su'wretlenedi. Qorqit atanin' su'wretlewi boyinsha Oraz da aqil parasatli ku'shli batir. Biraq ta ol ta'jireybesiz, jas bala jigit sipatinda su'wretlenedi.
Qazanbekti «Xan Orazdin' atasi» dep aytiwina qarag'anda Orazdin' batirlig'inan ko're, onin' el basqariw usilin ko'birek unatsa kerek. Qullasi ekinshi ham to'rtinshi da'stanlarda da Oraz tutqing'a tu'sken halinda beriledi.
Salar Qazan balasin sawashqa alip shig'adi. O'zi jaw menen alisip ketedi. Balasi ta'jireybesizlik etip tutqing'a tu'sedi. Orazdin' da mart jigit ekenligi ma'lim boladi. Ol tutqinda jatip atasina A'y ag'a sen berman kelme, atin' sharshap qalmasin,
Dushpanlar ko'p, sen jalg'izsan' tutqin etip almasin,
Men o'limnen qorqpayman, biraq o'zin' aman bol,
Ekewmizden ayirilip, anam jesir qalmasin. degen so'zlerdi aytqan.
Biraq Qazanbek jaw ortasina jedel bastirip kirip, balasi Orazbekti tutqinnan bosatadi. Son'inan el- xaliqti jiynap toy beredi. Bul hikayani Qorqit ata jir etip aytti - dep ta'riypleydi.
DOQA XOJA DOMRUL HAQQINDA JIR
Qorqit ata kitabindag'i Domrul haqqindag'i jir negizinen og'uz qipshaq jerine islam dininin' kirip keliwi menen baylanisli bolsa kerek. Sebebi bul kitapta Allatala ta'repinen jiberilgen jan alg'ish A'zireyli qanday adamlardin' janin tezden aliw kerekligi haqqinda so'z baradi .
Domrul batir adam bolg'anlig'i sebepli onin' jani xailq ushin da kerek edi. Jane o'zi jas. onin' o'liwi tiyis ekenligi haqqinda A'zireyliden jarliq kelgen bolsa da o'lgisi kelmeydi. Sebebi onin' o'z aldina qoyg'an a'rmanlari ko'p edi. Domrul sonin' ushin da o'z armanlarinin' bir bo'legin orinlap bolip o'lgendi maqul ko'redi. Ol usi pikirdi aytip, qartayg'an ata-anasina jalinadi. Sizler jasarin'izdi jasap, asarin'izdi asag'an adamlarsiz. Menin' ushin janin'izdi qiyin'izlar. Lekin a'ke-sheshesi: «Biz qartayg'an bolsaq qartayg'an shig'armiz. Biraq ha'r kimnin' jani o'zine qa'dirli» - dep raziliq bermeydi. Hayali og'an: «Eger sen o'letug'in bolsan' mag'an bul dun'yanin' qizig'i joq. Bunnan tisqari sen tek mag'an emes, al xaliqqa kerek adamsan'. Xaliq hu'rmeti sennen o'tinip sorayman. A'zireylige barip ayt. Senin' ornin'a menin' janimdi alsin».
Domrul bul so'zdi A'zireylige jetkerdi.. A'zireyli og'an: «O'zin' de, hayalin' da bul dun'yag'a kerek adam ekkensizler»,-dep da'rhal qartayip qalg'an Domruldin' ata-anasinin' janin aladi.
Bul shininda da haqiyqiy didaktikaliq da'stan bolip, dun'yag'a kelgen ha'r bir adamdi oylandiradi.
Sonin' ushin da Qorqit ata bul jirda «Jaslarg'a ju'rim, qartayg'an adamlarg'a abrayli o'lim» dep atalg'an xaliq maqalinda oy ju'rgizedi.