P a r a z I t o L o g I ya
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
ONXOSERKOZ (Onchocerca)
qo’zg’atuvchilaridan - Onchocerca volvulus va Onchocerca coecutiens odamlarda, Onchocerca lienalis va Onchocerca gutturoza qoramollarda, Onchocerca cervicalis esa otlarda parazitlik qiladi. Onxoserkalar oqish rangli nematodalar bo’lib, tanasi ipsimon, ikki tomonga ingichkalashib ketgan. Uzunligi 2 sm dan 11 sm gacha boradi. Ularning rivojlanishi ikkita xo’jayinda ketadi. Asosiy xo’jayinlari odam, qoramol, ot va eshaklar hisoblansa, oraliq xo’jayinlari qon so’ruvchi chivinlar hisoblanadi. Onxoserkalar asosiy xo’jayinlarining organizmida teri ostida, paylar, taloq pardasi ostida va boshqa organlarda parazitlik qiladi. Parazitlar atrofida biriktiruvchi to’qimali yo’llar xosil bo’ladi. Odamlarda bu yo’llar tanasining turli qismlarida, ko’pincha bo’g’imlar, qo’l-oyoq va boshida to’planadi. Lichinkalar - mikrofilyariyalar teri qatlamida yashab, terining ichida yara bo’lishi va pigment ajralishini buzadi. Ba’zan parazit lichinkalari ko’zni ojizlantirib, xatto ko’r bo’lishiga olib keladi. Odam va hayvonlarda uchrovchi onxoserkoz kasalligini yuqtiruvchilar mayda chivinlar bo’lib, parazit lichinkalarini qon so’rganda kasallangan hayvonlardan sog’lom mollarga yuqtiradi. Odamlarda ham xuddi shu tarzda ketadi. Odamlarda onxoserkoz kasalligi asosan, Afrika mamlakatlarida va Amerikada tarqalgan. Odamlarda uchrovchi onxoserkalarning oraliq xo’jayinlari Simulium avlodiga kiruvchi chivinlar hisoblanadi. Hayvonlarda onxoserkozlar er yuzida jumladan, o’zbekistonda ham keng tarqalgan. Ulardan ayniqsa, otlar va qoramollar ko’proq azob chekadi. Onxoserkalar xalq xo’jaligiga juda katta zarar keltiradi. Onxoserkalar o’zbekistonda qoramol terilarini zararlashi tufayli, teri sifatini pasaytirib yuboradi va natijada teri zavodlari har yili bir necha yuz minglab so’mdan maxrum bo’ladi. Bundan tashqari kasallangan hayvonlarning boshqa maxsuldorligi ham keskin kamayib ketadi. Onxoserkozdan odam va hayvonlar kasallanishining oldini olish choralaridan eng asosiysi parazit tashuvchilarini quritishdir. Buning uchun esa chivinlar ko’payadigan joylarga insektisidlardan foydalanish kerak. Kasallangan odamlarni esa dietilkarbamazin, ditrazin, suramin kabi dorilar bilan davolanadi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|