P. Mirxamidova, A. H. Vaxobov, Q. Davranov, G. S. Tursunboeva

11.6. Hayvonlar gen injenerligi 
Gen injenerligi metodlarining yaratilishiga qadar, 2 ta somatik hujayralarni 
qo‘shish yo‘li bilan genlar ko‘chirilgan. Agar hujayralarning 2 ta liniyasini 
birgalikda polietilengilikol yoki inaktivatsiyaga uchratilgan Senday virusi 
ishtirokida inkubatsiya qilinsa, bu 2 ta hujayra liniyalarining yadrolari qo‘shiladi. 
Hosil bo‘lgan gibrid hujayralarni selektiv muhitda ajratib olish mumkin. Bunda 
ma’lum bir belgilar va ma’lum bir xromosomalar o‘rtasidagi muvofiqlikni aniqlab 
yangidan-yangi genlar xaritasini tuzish mumkin bo‘ladi. Gibrid hujayra ko‘payishi 
davomida bitta yoki ikkala ona hujayralarni xromosomalarini yo‘qotishi, hamda 
yillar davomida repressiyalangan genlar ekspressiyalanishi mumkin. Ba’zi hollarda 
ona hujayra liniyasida «ishlamagan» gen, gibrid hujayralarda «ishlashi» mumkin. 
Virus genlarini joylashtirish va ko‘chirish.
 
1976 yili Yenish sichqon 
hujayralariga begona genlarni kiritish va bu belgilarni nasldan-naslga o‘tishini 
amalga oshirgan. Lekin rekombinatsiya va klonlash metodi o‘sha vaqtda unchalik 

---

 171 
rivojlanmaganligi sababli genlarni kiritishda viruslardan vektor sifatidagina 
foydalanilgan.
Sichqon leykozi virusi kiradigan sinf viruslariga olimlar tomonidan genlarni 
ko‘chirish uchun samarali vektor sifatida qaraganlar. Ushbu retroviruslarning 
genlari bir zanjirli RNKning 2 ta molekulasidan tuzilgan: hujayra bu virus bilan 
zararlanganda qaytar transkriptaza DNK molekulasini, komplementar RNKni 
sintezlaydi. Hosil bo‘lgan DNK-nusxa hujayra DNKsiga «provirus” ko‘rinishida 
joylashadi. Provirus barqaror holda qolishi yoki xujayra DNKsidan ajralib, yangi 
virus zarrachalari o‘sishiga manba bo‘ladi. 
Savollar
. 
1. Gen injenerligi usullarining imkoniyatlarini ayting. 
2. Transgen organizm nima? 
3. DNK replikatsiyasi haqida ma’lumot bering. 
4. genetik kod nima? 
5. Mutatsiya nima? 
6. Klon nima?