Biokimyadan mühazirələr. MƏRuzəÇİ: prof. Yusifov Nazim Məhəmməd oğlu

 4. DNT-in biosintezinin insiasiyası mərhələsi: DNT biosintezinin 
inisiasiyası nukleotid zənciri əsasında yeni zəncirləri sintez edilməsi prosesinin 
başlanğıcıdır. Bundan ötrü, əvvəlcə əsas DNT molekulunun bir hissəsində 
komplementarlıq prinsipi üzrə oliqoribonukleotid sintez edilir. Praymer adlanan 
oliqoribonukleotidin tərkibindəki riboza qalığının 3-cü karbon atomu sərbəst 
hidroksil qrupuna malik olur. Oliqoribonukleotidin tərkibinə 50-yə yaxın nukleotid 
qalığı daxildir. Onun sintezi RNT-polimeraza fermentinin təsiri altında baş verir. 
n
1
DATF 
n
2
DQTF “səbəbkar” DNT + Mg
2+
yaxud Mn
2+
n
1
DSTF DNT + 2(n
1
+n
2
) 
H
4
P
2
O
7
n
2
DTTF DNT – polimeraza
downloaded from KitabYurdu.org

---

121 
İnisiasiya prosesində DNT molekulu əvvəlcə DNT-birləşdirici, sonra isə DNT-
açıcı zülallarla birləşir. DNT-açıcı zülalın təsiri altında DNT molekulunun ikiqat 
spiraldan ibarət olan hörüyü müəyyən nahiyədə açılır. Sonra açılmış spirala DNT-
polimeraza və RNT-polimeraza fermentləri birləşir. RNT-polimerazanın təsiri ilə 
praymer sintez olunur. Belə güman edilir ki, DNT molekulu məhz praymerin 
sonuncu riboza qalığının 3-hidroksil qrupu ilə birləşmiş şəkildə sintez edilir. Sonra 
molekul zəncirinin həmin hissəsi nukleaza fermentinin təsiri ilə yeni yaranmış 
oliqodezoksiribonukleotid molekulundan ayrılır. 
5. DNT-nin sintezinin elonqasiya mərhələsi: DNT sintezinin elonqasiya 
mərhələsində əsas DNT molekulu replikasiyaya uğrayır və onun polinukleotid 
zəncirlərinin iştirakı ilə komplementarlıq prinsipi üzrə yaranan yeni DNT 
zəncirlərinin hər biri əsas zəncirlərdən biri ilə birləşib, ikiqat spiral əmələ gətirir.
Yeni DNT zəncirləri DNT-polimeraza fermentinin iştirakı ilə sintez edilir. 
Zəncirlərin bir-birinə hörülərək, spiral əmələ gətirməsi isə DNT-liqaza fermentinin 
işrirakı ilə həyata keçir. Belə güman edilir ki, DNT sintezinin terminasiyası (sona 
çatması) əsas DNT molekulunun replikaiyasının sona çatması ilə əlaqədar olaraq 
baş verir.