O‘zbekiston pespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

Me’yoriy hujjatlar tizimida standart 
Ta’lim tizimining amal qilishi doimo tegishli me’yoriy hujjatlar bilan tartibga 
solinadi, bugungi kunda davlat ta’lim standarti shunday hujjatlardan biri bo‘lib 
qolmoqda. Standart tushunchasi (inglizcha standarddan) me’yor, namuna, 
o‘lchov ma’nolarini bildiradi. Standartlarning asosiy vazifasi kishilarning 
munosabatlari va jamiyat ehtiyojlarini qondiruvchi muayyan xususiyatlarga ega 
bo‘lgan mahsulot ishlab chiqarishga yo‘naltirilgan faoliyatini tashkil qilish 
hamda tartibga solishdan iborat .Standartlashtirish (standartlarni ishlab chiqish 
va ulardan foydalanish) amaliyotni tartibga solish, uni jamiyatning tarixan 
o‘zgarib borayotgan ehtiyojlariga muvofiq tizimlashtirish bo‘yicha obyektiv 
jihatdan zarur faoliyatdir. 
Ta’lim standarti deganda davlat ma’lumotlilik me’yori va istiqbol ijtimoiy 
maqsadlarini aks ettiradigan hamda real shaxs va ta’lim tizimining ushbu 
maqsadlarga erishish bo‘yicha imkoniyatlarini hisobga oladigan malaka darajasi 
sifatida qabul qilinadigan asosiy ko‘rsatgichlar tizimi tushuniladi. 
Ta’limni standartlashtirish turli mamlakatlarda o‘quv rejalari va dasturlarini 
ishlab chiqish, ta’lim va malaka bo‘yicha muayyan darajani belgilash va 

---

188 
boshqalar vositasida amalga oshirilgan. Biroq «standart» atamasining o‘zi 
ta’limga nisbatan yaqindan boshlab ishlatilmoqda. Mamlakatimizda ta’limni 
standartlashtirishga 1993-yildan boshlab kirishildi (1992-yil qabul qilingan 
O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni va O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993 -yil 12-avgustdagi 406-sonli Qarori 
asosiy hujjatlar bo‘lib xizmat qildi). 
Mazkur hujjatlar negizida Davlat ta’lim standartlari to‘g‘risida Nizom, DTSni 
joriy etish tartibi ishlab chiqilib, joriy etildi, DTS ob’ektlari, funksiyalari va 
tarkibi aniqlandi, ayrim ta’lim bosqichlari bitiruvchilariga qo‘yiladigan talablar 
o‘rnatildi. Ayni mahalda DTSni ishlab chiqish va joriy etishda qator nazariy, 
uslubiy, ayniqsa tashkiliy kamchiliklarga yo‘l qo‘yildi. Shunday bo‘lsa-da, 
ushbu ish foydali va zarur bo‘lib chiqqanini tan olish kerak. U, mohiyatan, 
ta’limda standartlashtirish hamda DTSni amaliyotga kiritish poydevorini yaratdi. 
Hozirgi vaqtda ta’lim tizimini tubdan tarkibiy isloh qilish hamda ta’lim 
mazmunini va uning turlarini boshdan-oyoq qayta ko‘rib chiqishda DTSni 
takomillashtirish va joriy etish tartibini qayta ko‘rib chiqish kerak. DTS 
O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonunining 7-moddasiga 
muvofiq hamda ta’lim mazmuniga qo‘yiladigan qonunning tegishli moddalarida, 
«Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi» qoidalarida bayon etilgan umumiy talablar 
asosida ishlab chiqiladi.